Αυτές τις μέρες που τα λαμπιόνια σε δρόμους και μπαλκόνια προσπαθούν να επιβάλουν χρώματα γιορτής.
Αυτές τις μέρες που οι ευχές δίνουν και παίρνουν σε ευρηματικότητα.
Αυτές τις μέρες που ακόμα προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συνέβη τον τελευταίο καιρό σε σχολειά, δρόμους και πλατείες.
Αυτές ακριβώς τις μέρες
Οι βόμβες στην Παλαιστίνη σκοτώνουν μαζί με τους ανθρώπους και την ελπίδα για ειρήνη όπως και τόσες άλλες φορές.
Οι ανέστιοι κρυώνουν όπως και τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.
Οι τρελοί παίρνουν τα ίδια φάρμακα και νιώθουν το ίδιο παρατημένοι μέσα στην εναλλαγή της βάρδιας.
Οι εξαρτημένοι ρισκάρουν τα ίδια 15-20 χρόνια φυλακή για να βρουν τη δόση τους.
Οι ξεριζωμένοι προσπαθούν ν’ απλώσουν καινούργιες ρίζες σε χώματα εχθρικά.
Οι αρμόδιοι, υπεύθυνοι, εντεταλμένοι, κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι θα κάνουν μια παύση από τα καθήκοντα τους, όπως και όλο τον υπόλοιπο καιρό.
Αυτές ακριβώς τις μέρες ας κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή για τους απελπισμένους, (όπως είπε κάποτε ο ποιητής) κάθε λογής απελπισίας.
Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2008
Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2008
Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008
Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου 2008
Θεσσαλονίκη
| 07 Θεσσαλονίκη ΙΙ.... |
Κάτι μέρες όπως σήμερα είναι να την ερωτεύεσαι τη Θεσσαλονίκη. Τώρα χιονίζει και αύριο θα είναι ακόμα πιό όμορφη.
Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου 2008
Πονηρομαγειρέματα
Διάλογος: Γέμιση (κοτόπουλο,κάστανα,μανιτάρια,γραβιέρα,ρύζι,κουκουνάρια,κυδώνι,ξύσμα πορτοκαλιού κλπ) λέει χαμηλοφωνα -Τι σου κάνω μάνα μου? Η κολοκύθα απαντά λιγωμένα - Ααααχ με γεμίζεις!!!!!
Τρίτη 23 Δεκεμβρίου 2008
Και του χρόνου με υγεία.
.JPG)
|
Όσοι είστε κοντά σε τζάκι απολαύστε το άκουσμα μαζί του. Εμείς οι λοιποί θα αρκεστούμε σε ότι έχουμε...
Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2008
Αναστασίας της φαρμακολυτρίας
Εορτολόγιο Αναστασίας της φαρμακολυτρίας 
Να χαίρονται που σ'αγαπούν και σ'έχουνε δική τους, για κόρη,μάνα,αδερφή,Βικτώρια και φίλο. Είν'η χαρά μισή-μισή κι η γνωριμιά τιμή τους.
Χρόνια καλά
Να χαίρονται που σ'αγαπούν και σ'έχουνε δική τους, για κόρη,μάνα,αδερφή,Βικτώρια και φίλο. Είν'η χαρά μισή-μισή κι η γνωριμιά τιμή τους.
Χρόνια καλά
Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008
Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2008
Δίχως παρωπίδες.
Όλες αυτές τις "δύσκολες μέρες" βρήκα κείμενα διαμάντια,ένα απ'αυτά (του Μ.Χατζιδάκι)που έβαλα πριν λίγες μέρες, ένα της δικιάς μας της Αγγέλας με τίτλο "Μονόπρακτο σε χιλιάδες πράξεις", και 2 του Νίκου Δήμου (ένα παλιό και ένα καινούργιο) που τα δημοσιεύω σήμερα.Το κοινό μεταξύ τους είναι ότι βλέπουν τα πράγματα δίχως παρωπίδες.
ΠΟΥ ΜΕ ΒΙΑ ΜΕΤΡΑΕΙ ΤΗ ΓΗ... 24.11.1985
Όλοι είχαμε ακούσει, πως η βία φέρνει, βία — αλλά αυτές τις μέρες το ζήσαμε. Καταλάβαμε πως μπορεί ένας πυροβολισμός να φέρει μιαν εξέγερση.
Παράξενοι οι δρόμοι, της βίας. Από τους αλλοτριωμένους στους ελεύθερους. Από την εξουσία προς την αντιεξουσία. Γι' αυτό μια επανάσταση δεν είναι δράση. Είναι αντίδραση.
Και οι εφημερίδες — σκέτη ναυτία: "ΣΚΟΤΩΣΑΝ 15ΑΧΡΟΝΟ ΑΝΑΡΧΙΚΟ". Τι πλεονασμός! Κάθε δεκαπεντάχρονος είναι αναρχικός (αλίμονο αν δεν είναι!). Αυθόρμητη, καθαρή φύση.
Αλλά και κανένας δεκαπεντάχρονος δεν είναι συνειδητός και υπεύθυνος οπαδός του Μπλανκί η του Μπακούνιν. Ένα παιδί! Καθαρή φύση...
"Όμως η βία δεν ξεχωρίζει ποιότητες. Σκοτώνει. Έρχεται από το μηδέν και θέλει να μηδενίσει. Η βία μισεί το Είναι. Ο “νόμος και η τάξη” οδηγούν τελικά στους πιο εύτακτους, ασφαλείς και ήσυχους χώρους: τα κοιμητήρια.
Προσέξτε, προσέξτε καλά τους αναρχικούς. Είναι, το θερμόμετρο της κοινωνίας. Όταν αγανακτούν, σημαίνει πως η “νόμιμη” βία έχει ξεπεράσει τα όρια επιφυλακής.
Βέβαια οι περισσότεροι, αναγνώστες μου, άνθρωποι σοβαροί και ευπρεπείς, δεν θα δέχονταν υποδείξεις από έναν αναρχικό. "Όμως, στο βάθος, ο αναρχικός έχει, πιο πολλά να πει από τον μικροαστό. Όσο κι αν δεν σας είναι, συμπαθής, αξίζει να τον ακούτε από καιρό σε καιρό. Γιατί δείχνει προς τη σωστή κατεύθυνση.
Κάθε οργανωμένη κοινωνία προϋποθέτει —δυστυχώς— ένα ποσοστό ανελευθερίας. "Όσο μικρότερο αυτό το ποσοστό, τόσο υψηλότερο το επίπεδο της οργάνωσης. (Ως εδώ συμφωνούμε όλοι: Προτιμότερη η πιο ελεύθερη Αγγλία, από την καταπιεστική π.χ. Ουγκάντα).
Έ, λοιπόν, ο αναρχικός είναι αυτός που ζητάει να ελαχιστοποιήσει το ποσοστό ανελευθερίας. (Περισσότερο: να το μηδενίσει — ο ουτοπικός αναρχισμός!). Στην επιδίωξη του αυτή συμπίπτει και με τα πιο σοβαρά κόμματα. (Μόνον που αυτός το εννοεί). Και βλέπει την ανελευθερία, την κατάχρηση εξουσίας, εκεί που ελάχιστοι τις αντιλαμβάνονται.
Οι αναρχικοί είναι τα πιο ευαίσθητα μέλη της κοινωνίας μας. Όταν αντιδρούν έχουν πάντα κάποιο δίκιο. "Όπως οι καλλιτέχνες σηματοδοτούν το αόρατο, έτσι και οι αναρχικοί διαμαρτύρονται για μορφές βίας που εμείς (στην αλλοτρίωση μας) δεν τις βλέπουμε. Τις έχουμε συνηθίσει. Αλλά δεν παύουν να είναι αυθαίρετες και ίσως περιττές.
Π. χ., σίγουρα θεωρείτε αυτονόητη την ύπαρξη της αστυνομικής ταυτότητας. Ξέρετε πως σε άλλα κράτη είναι άγνωστη; Και πως θα το θεωρούσαν προσβολή της προσωπικότητας αν έπρεπε να αποδείξουν το ποιοι είναι; Και ξέρετε ακόμα πως, όταν πριν μερικά χρόνια η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας θέλησε να εφοδιάσει όλους τους πολίτες με αριθμημένες ηλεκτρονικές ταυτότητες, ξεσηκώθηκε τέτοιος σάλος για το “φακέλωμα” που τελικά αποσύρθηκε το νομοσχέδιο;
Εμείς όμως αποκαλούμε τη Δυτική Γερμανία “αστυνομικό κράτος” (το έχω διαβάσει συχνά!), ενώ υποδεχόμαστε με αδιαφορία ένα παρόμοιο νομοσχέδιο, που θα μας φακελώσει, όλους ενάριθμα.
Να σε τι χρειάζονται οι αναρχικοί. Αποτελούν τη ζωντανή συνείδηση της κοινωνίας μας. Υπενθυμίζουν συνεχώς, με την παρουσία και τη δράση τους, ότι ο δρόμος οφείλει να οδηγεί προς την περισσότερη ελευθερία!
—Μα προκαλούν! (Είναι μέσα στο ρόλο τους).
—Μα υπερβάλλουν ! (Μήπως η άλλη πλευρά;).
—Μα επιτίθενται! (Σχεδόν ποτέ. Είναι μόνιμα σε άμυνα. Αλλά δεν μαθαίνουμε τη δική τους άποψη !).
—Μα βάζουν βόμβες!
Προσοχή: Μίλησα για αναρχικούς — όχι για τρομοκράτες (η προβοκάτορες !). "Όποιος τους συγχέει πάσχει από νοητική μυωπία. Διότι είναι πόλοι αντίθετοι. Αυτός που ζητάει ελευθερία δεν μπορεί να χρησιμοποιεί βία — έστω και σαν μέσο. Η βία φέρνει μόνο καταπίεση — ποτέ αυτονομία.
Οι αναρχικοί βλέπουν μακριά. Το ζητούμενο είναι μια κοινωνία ελευθερίας — από την αλλοτρίωση , την ανάγκη, την καταπίεση κάθε μορφής. Η εξουσία όποια κι αν είναι, πρέπει να συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Γιατί από τη φύση της είναι απάνθρωπη. Εξουσιάζω σημαίνει δυναστεύω. Καλή εξουσία δεν υπάρχει. Είναι ένα αναγκαίο κακό, που θα εξαφανισθεί όταν περάσουμε σε άλλες, ανώτερες μορφές οργάνωσης. (Σε χίλια χρόνια; Έστω. Αλλά αρχίζουν σήμερα!).
Προσέξτε λοιπόν καλά τους αναρχικούς. Είναι οι αλαφροίσκιωτοι, οι ποιητές της κοινωνικής δράσης. Είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος. (Αλίμονο μας και αν δεν είναι!). Δείχνουν το δρόμο. Άτσαλα, βάρβαρα, φανατικά. Είναι νέοι, δεν έχουν καλούς τρόπους (ευτυχώς!). Κάποια μέρα όμως, γι' αυτούς θα μιλάνε τα βιβλία μας — κι όχι για τους διάφορους μεγαλοσχήμονες, κυβερνήτες, κατακτητές, εξουσιαστές
Αν συμφωνούμε για την ελευθερία — πρέπει να συμφωνήσουμε και για τους αναρχικούς. Πώς είναι όχι μόνο χρήσιμοι αλλά αναγκαίοι. Ακουστέ το μήνυμα τους: έρχεται από το μέλλον. Που το θυσιάζουν καμιά φορά, στα δεκαπέντε τους χρόνια...
Νίκος Δήμου
Βία – μία αποτυχημένη μαμή. Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2008
O Μαρξ έγραψε: «Η βία είναι η μαμή για κάθε παλιά κοινωνία που εγκυμονεί μία νέα». (Το τσιτάτο συνήθως αναφέρεται λανθασμένα: «η βία είναι η μαμή της ιστορίας»).
Είναι η βία μαμή; Και τι έχει ξεγεννήσει σε νέες κοινωνίες;
Πολύ λίγα πράγματα.
Η Γαλλική Επανάσταση γέννησε την «Τρομοκρατία» (Terreur), τον Ναπολέοντα και την Παλινόρθωση (με τους Βουρβόνους). Χρειάστηκαν εκατό χρόνια για να εφαρμοστούν στην πράξη ορισμένες αρχές της, στην ίδια την χώρα που τις γέννησε.
Η Ρωσική Επανάσταση έφερε τον Στάλιν, τους διαδόχους του, τα Γκούλαγκ και σαράντα εκατομμύρια θύματα. Χρειάστηκαν εβδομήντα χρόνια για να ξαναβρούν οι Ρώσοι την Δημοκρατία όπως είχε αρχίσει να την εφαρμόζει ο Κερένσκυ. Κι ακόμα την ψάχνουν.
Ακόμα χειρότερα ήταν τα πράγματα με τις επαναστάσεις του Μάο ή του Πολ Ποτ.
Αντίθετα αν δούμε πως εξελίχθηκε πολιτικά η Αγγλία ή πως οργανώθηκε η πρώτη σύγχρονη δημοκρατία, δώδεκα χρόνια πριν την Βαστίλη – στις Ηνωμένες Πολιτείες – θα διαπιστώσουμε πως η βία έπαιξε μικρό ή καθόλου ρόλο.
Ως μαμή, η βία δεν τα πήγε πολύ καλά. Ο κόσμος εξελίσσεται, προχωράει και προοδεύει (παρά τις Κασσάνδρες) αλλά αυτό επιτυγχάνεται με συνεχείς μικρές διορθώσεις πορείας, με μεταρρυθμίσεις και αναθεωρήσεις. Η μόνη θεωρία που ισχύει στην πολιτική, όπως και στην επιστήμη, είναι η μέθοδος της δοκιμής και του λάθους. (Trial and error – αγγλοσαξονικά). Οι μεγάλες απότομες αναστατώσεις φέρνουν εξίσου μεγάλες αντιδράσεις – έτσι που οι επαναστάσεις να οδηγούν σε δικτατορίες και απολυταρχίες. Η βία γεννάει βία.
Η αρχική μεγάλη διαμάχη κομμουνιστών και σοσιαλδημοκρατών αφορούσε το δίλημμα: «επανάσταση ή μεταρρύθμιση». Η ιστορία απάντησε. Η προοδευτική, κομμάτι-κομμάτι αλλαγή (αυτή που ο Karl Popper ονόμαζε piecemeal engineering) αποδείχθηκε ο μόνος τρόπος σταθερής και σίγουρης εξέλιξης.
Είναι τότε η βία εντελώς άχρηστη;
Καταρχήν είναι αναπόφευκτη γιατί φαίνεται ότι βρίσκεται μέσα στη φύση μας. Όλοι κάποιες στιγμές ασκούμε βία στον συνάνθρωπό μας, περισσότερη ή λιγότερη ανάλογα με την θέση και την ισχύ μας. Είναι συνηθισμένο μάλιστα αυτοί που υφίστανται βία (από τους ισχυρότερους) να ασκούν περισσότερη (προς τους αδύναμους). Η βία είναι το θηλυκό του βίος – έλεγαν οι παλιοί αναρχικοί.
Όταν η «νόμιμη βία» που ασκεί το εκάστοτε κράτος (o Max Weber όρισε το κράτος ως το μονοπώλιο της βίας) ξεπεράσει τα όρια της νομιμότητας – η αντίδραση της κοινωνίας είναι εύλογα βίαιη. Το ξέσπασμα που ζήσαμε αυτές τις μέρες ήταν αντι-βία, όχι μόνο για τη βία μίας δολοφονίας, αλλά για τις ποικιλότροπες εκφάνσεις βίας που ασκούνται επάνω μας. Αν κάποιος ξέρει να ερμηνεύσει σωστά αυτή την αντίδραση, τότε η βία μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη για την πορεία της κοινωνίας μας. Αν και φοβάμαι πως οι ιθύνοντες δεν κατάλαβαν πολλά… ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
ΠΟΥ ΜΕ ΒΙΑ ΜΕΤΡΑΕΙ ΤΗ ΓΗ... 24.11.1985
Όλοι είχαμε ακούσει, πως η βία φέρνει, βία — αλλά αυτές τις μέρες το ζήσαμε. Καταλάβαμε πως μπορεί ένας πυροβολισμός να φέρει μιαν εξέγερση.
Παράξενοι οι δρόμοι, της βίας. Από τους αλλοτριωμένους στους ελεύθερους. Από την εξουσία προς την αντιεξουσία. Γι' αυτό μια επανάσταση δεν είναι δράση. Είναι αντίδραση.
Και οι εφημερίδες — σκέτη ναυτία: "ΣΚΟΤΩΣΑΝ 15ΑΧΡΟΝΟ ΑΝΑΡΧΙΚΟ". Τι πλεονασμός! Κάθε δεκαπεντάχρονος είναι αναρχικός (αλίμονο αν δεν είναι!). Αυθόρμητη, καθαρή φύση.
Αλλά και κανένας δεκαπεντάχρονος δεν είναι συνειδητός και υπεύθυνος οπαδός του Μπλανκί η του Μπακούνιν. Ένα παιδί! Καθαρή φύση...
"Όμως η βία δεν ξεχωρίζει ποιότητες. Σκοτώνει. Έρχεται από το μηδέν και θέλει να μηδενίσει. Η βία μισεί το Είναι. Ο “νόμος και η τάξη” οδηγούν τελικά στους πιο εύτακτους, ασφαλείς και ήσυχους χώρους: τα κοιμητήρια.
Προσέξτε, προσέξτε καλά τους αναρχικούς. Είναι, το θερμόμετρο της κοινωνίας. Όταν αγανακτούν, σημαίνει πως η “νόμιμη” βία έχει ξεπεράσει τα όρια επιφυλακής.
Βέβαια οι περισσότεροι, αναγνώστες μου, άνθρωποι σοβαροί και ευπρεπείς, δεν θα δέχονταν υποδείξεις από έναν αναρχικό. "Όμως, στο βάθος, ο αναρχικός έχει, πιο πολλά να πει από τον μικροαστό. Όσο κι αν δεν σας είναι, συμπαθής, αξίζει να τον ακούτε από καιρό σε καιρό. Γιατί δείχνει προς τη σωστή κατεύθυνση.
Κάθε οργανωμένη κοινωνία προϋποθέτει —δυστυχώς— ένα ποσοστό ανελευθερίας. "Όσο μικρότερο αυτό το ποσοστό, τόσο υψηλότερο το επίπεδο της οργάνωσης. (Ως εδώ συμφωνούμε όλοι: Προτιμότερη η πιο ελεύθερη Αγγλία, από την καταπιεστική π.χ. Ουγκάντα).
Έ, λοιπόν, ο αναρχικός είναι αυτός που ζητάει να ελαχιστοποιήσει το ποσοστό ανελευθερίας. (Περισσότερο: να το μηδενίσει — ο ουτοπικός αναρχισμός!). Στην επιδίωξη του αυτή συμπίπτει και με τα πιο σοβαρά κόμματα. (Μόνον που αυτός το εννοεί). Και βλέπει την ανελευθερία, την κατάχρηση εξουσίας, εκεί που ελάχιστοι τις αντιλαμβάνονται.
Οι αναρχικοί είναι τα πιο ευαίσθητα μέλη της κοινωνίας μας. Όταν αντιδρούν έχουν πάντα κάποιο δίκιο. "Όπως οι καλλιτέχνες σηματοδοτούν το αόρατο, έτσι και οι αναρχικοί διαμαρτύρονται για μορφές βίας που εμείς (στην αλλοτρίωση μας) δεν τις βλέπουμε. Τις έχουμε συνηθίσει. Αλλά δεν παύουν να είναι αυθαίρετες και ίσως περιττές.
Π. χ., σίγουρα θεωρείτε αυτονόητη την ύπαρξη της αστυνομικής ταυτότητας. Ξέρετε πως σε άλλα κράτη είναι άγνωστη; Και πως θα το θεωρούσαν προσβολή της προσωπικότητας αν έπρεπε να αποδείξουν το ποιοι είναι; Και ξέρετε ακόμα πως, όταν πριν μερικά χρόνια η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας θέλησε να εφοδιάσει όλους τους πολίτες με αριθμημένες ηλεκτρονικές ταυτότητες, ξεσηκώθηκε τέτοιος σάλος για το “φακέλωμα” που τελικά αποσύρθηκε το νομοσχέδιο;
Εμείς όμως αποκαλούμε τη Δυτική Γερμανία “αστυνομικό κράτος” (το έχω διαβάσει συχνά!), ενώ υποδεχόμαστε με αδιαφορία ένα παρόμοιο νομοσχέδιο, που θα μας φακελώσει, όλους ενάριθμα.
Να σε τι χρειάζονται οι αναρχικοί. Αποτελούν τη ζωντανή συνείδηση της κοινωνίας μας. Υπενθυμίζουν συνεχώς, με την παρουσία και τη δράση τους, ότι ο δρόμος οφείλει να οδηγεί προς την περισσότερη ελευθερία!
—Μα προκαλούν! (Είναι μέσα στο ρόλο τους).
—Μα υπερβάλλουν ! (Μήπως η άλλη πλευρά;).
—Μα επιτίθενται! (Σχεδόν ποτέ. Είναι μόνιμα σε άμυνα. Αλλά δεν μαθαίνουμε τη δική τους άποψη !).
—Μα βάζουν βόμβες!
Προσοχή: Μίλησα για αναρχικούς — όχι για τρομοκράτες (η προβοκάτορες !). "Όποιος τους συγχέει πάσχει από νοητική μυωπία. Διότι είναι πόλοι αντίθετοι. Αυτός που ζητάει ελευθερία δεν μπορεί να χρησιμοποιεί βία — έστω και σαν μέσο. Η βία φέρνει μόνο καταπίεση — ποτέ αυτονομία.
Οι αναρχικοί βλέπουν μακριά. Το ζητούμενο είναι μια κοινωνία ελευθερίας — από την αλλοτρίωση , την ανάγκη, την καταπίεση κάθε μορφής. Η εξουσία όποια κι αν είναι, πρέπει να συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Γιατί από τη φύση της είναι απάνθρωπη. Εξουσιάζω σημαίνει δυναστεύω. Καλή εξουσία δεν υπάρχει. Είναι ένα αναγκαίο κακό, που θα εξαφανισθεί όταν περάσουμε σε άλλες, ανώτερες μορφές οργάνωσης. (Σε χίλια χρόνια; Έστω. Αλλά αρχίζουν σήμερα!).
Προσέξτε λοιπόν καλά τους αναρχικούς. Είναι οι αλαφροίσκιωτοι, οι ποιητές της κοινωνικής δράσης. Είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος. (Αλίμονο μας και αν δεν είναι!). Δείχνουν το δρόμο. Άτσαλα, βάρβαρα, φανατικά. Είναι νέοι, δεν έχουν καλούς τρόπους (ευτυχώς!). Κάποια μέρα όμως, γι' αυτούς θα μιλάνε τα βιβλία μας — κι όχι για τους διάφορους μεγαλοσχήμονες, κυβερνήτες, κατακτητές, εξουσιαστές
Αν συμφωνούμε για την ελευθερία — πρέπει να συμφωνήσουμε και για τους αναρχικούς. Πώς είναι όχι μόνο χρήσιμοι αλλά αναγκαίοι. Ακουστέ το μήνυμα τους: έρχεται από το μέλλον. Που το θυσιάζουν καμιά φορά, στα δεκαπέντε τους χρόνια...
Νίκος Δήμου
Βία – μία αποτυχημένη μαμή. Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2008
O Μαρξ έγραψε: «Η βία είναι η μαμή για κάθε παλιά κοινωνία που εγκυμονεί μία νέα». (Το τσιτάτο συνήθως αναφέρεται λανθασμένα: «η βία είναι η μαμή της ιστορίας»).
Είναι η βία μαμή; Και τι έχει ξεγεννήσει σε νέες κοινωνίες;
Πολύ λίγα πράγματα.
Η Γαλλική Επανάσταση γέννησε την «Τρομοκρατία» (Terreur), τον Ναπολέοντα και την Παλινόρθωση (με τους Βουρβόνους). Χρειάστηκαν εκατό χρόνια για να εφαρμοστούν στην πράξη ορισμένες αρχές της, στην ίδια την χώρα που τις γέννησε.
Η Ρωσική Επανάσταση έφερε τον Στάλιν, τους διαδόχους του, τα Γκούλαγκ και σαράντα εκατομμύρια θύματα. Χρειάστηκαν εβδομήντα χρόνια για να ξαναβρούν οι Ρώσοι την Δημοκρατία όπως είχε αρχίσει να την εφαρμόζει ο Κερένσκυ. Κι ακόμα την ψάχνουν.
Ακόμα χειρότερα ήταν τα πράγματα με τις επαναστάσεις του Μάο ή του Πολ Ποτ.
Αντίθετα αν δούμε πως εξελίχθηκε πολιτικά η Αγγλία ή πως οργανώθηκε η πρώτη σύγχρονη δημοκρατία, δώδεκα χρόνια πριν την Βαστίλη – στις Ηνωμένες Πολιτείες – θα διαπιστώσουμε πως η βία έπαιξε μικρό ή καθόλου ρόλο.
Ως μαμή, η βία δεν τα πήγε πολύ καλά. Ο κόσμος εξελίσσεται, προχωράει και προοδεύει (παρά τις Κασσάνδρες) αλλά αυτό επιτυγχάνεται με συνεχείς μικρές διορθώσεις πορείας, με μεταρρυθμίσεις και αναθεωρήσεις. Η μόνη θεωρία που ισχύει στην πολιτική, όπως και στην επιστήμη, είναι η μέθοδος της δοκιμής και του λάθους. (Trial and error – αγγλοσαξονικά). Οι μεγάλες απότομες αναστατώσεις φέρνουν εξίσου μεγάλες αντιδράσεις – έτσι που οι επαναστάσεις να οδηγούν σε δικτατορίες και απολυταρχίες. Η βία γεννάει βία.
Η αρχική μεγάλη διαμάχη κομμουνιστών και σοσιαλδημοκρατών αφορούσε το δίλημμα: «επανάσταση ή μεταρρύθμιση». Η ιστορία απάντησε. Η προοδευτική, κομμάτι-κομμάτι αλλαγή (αυτή που ο Karl Popper ονόμαζε piecemeal engineering) αποδείχθηκε ο μόνος τρόπος σταθερής και σίγουρης εξέλιξης.
Είναι τότε η βία εντελώς άχρηστη;
Καταρχήν είναι αναπόφευκτη γιατί φαίνεται ότι βρίσκεται μέσα στη φύση μας. Όλοι κάποιες στιγμές ασκούμε βία στον συνάνθρωπό μας, περισσότερη ή λιγότερη ανάλογα με την θέση και την ισχύ μας. Είναι συνηθισμένο μάλιστα αυτοί που υφίστανται βία (από τους ισχυρότερους) να ασκούν περισσότερη (προς τους αδύναμους). Η βία είναι το θηλυκό του βίος – έλεγαν οι παλιοί αναρχικοί.
Όταν η «νόμιμη βία» που ασκεί το εκάστοτε κράτος (o Max Weber όρισε το κράτος ως το μονοπώλιο της βίας) ξεπεράσει τα όρια της νομιμότητας – η αντίδραση της κοινωνίας είναι εύλογα βίαιη. Το ξέσπασμα που ζήσαμε αυτές τις μέρες ήταν αντι-βία, όχι μόνο για τη βία μίας δολοφονίας, αλλά για τις ποικιλότροπες εκφάνσεις βίας που ασκούνται επάνω μας. Αν κάποιος ξέρει να ερμηνεύσει σωστά αυτή την αντίδραση, τότε η βία μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη για την πορεία της κοινωνίας μας. Αν και φοβάμαι πως οι ιθύνοντες δεν κατάλαβαν πολλά… ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2008
Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2008
Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2008
Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2008
Περίληψη
Η Αγγέλα ματώνει και μας ματώνει. Η Αναστασία τα λέει από τα μέσα όπως τα ζεί. Η Μέρη με λόγια λίγα δεν απορεί. Ο Αντώνης αποκαλύπτει τους αληθινούς κουκουλοφόρους. Η Αννά δε δυσκολευεται να πεί τα πράγματα με το όνομα τους.Η Χαρούλα μεταφέρει μια πρόταση. Οι ξεσηκωμένοι δε μασούν τα λόγια τους, ακούστε τους...
"Δεν είμαστε τρομοκράτες, 'κουκουλοφόροι', 'γνωστοί - άγνωστοι'. Είμαστε τα παιδιά σας. Αυτοί, οι γνωστοί- άγνωστοι... Κάνουμε όνειρα -μη σκοτώνετε τα όνειρά μας! Έχουμε ορμή -μη σταματάτε την ορμή μας. Θυμηθείτε. Κάποτε ήσασταν νέοι κι εσείς. Τώρα κυνηγάτε το χρήμα, νοιάζεστε μόνο για τη 'βιτρίνα', παχύνατε, καραφλιάσατε, ξεχάσατε.
» Περιμέναμε να μας υποστηρίξετε. Περιμέναμε να ενδιαφερθείτε, να μας κάνετε μια φορά κι εσείς περήφανους. Μάταια. Ζείτε ψεύτικες ζωές, έχετε σκύψει το κεφάλι και περιμένετε τη μέρα που θα πεθάνετε. Δεν φαντάζεστε, δεν ερωτεύεστε, δεν δημιουργείτε! Μόνο πουλάτε κι αγοράζετε. Υλη παντού. Αγάπη πουθενά. Πού είναι οι γονείς; Πού είναι οι καλλιτέχνες;
Γιατί δεν βγαίνουν έξω να μας προστατέψουν; μας σκοτώνουν. Βοηθήστε μας...».
Αν η ελπίδα δεν είναι αυτή η γενική έννοια που μάθαμε στα σχολεία,αλλά η δύναμη των ανθρώπων,και μάλιστα των νέων τότε αυτός ο τόπος έχει ελπίδες φίλοι.
"Δεν είμαστε τρομοκράτες, 'κουκουλοφόροι', 'γνωστοί - άγνωστοι'. Είμαστε τα παιδιά σας. Αυτοί, οι γνωστοί- άγνωστοι... Κάνουμε όνειρα -μη σκοτώνετε τα όνειρά μας! Έχουμε ορμή -μη σταματάτε την ορμή μας. Θυμηθείτε. Κάποτε ήσασταν νέοι κι εσείς. Τώρα κυνηγάτε το χρήμα, νοιάζεστε μόνο για τη 'βιτρίνα', παχύνατε, καραφλιάσατε, ξεχάσατε.
» Περιμέναμε να μας υποστηρίξετε. Περιμέναμε να ενδιαφερθείτε, να μας κάνετε μια φορά κι εσείς περήφανους. Μάταια. Ζείτε ψεύτικες ζωές, έχετε σκύψει το κεφάλι και περιμένετε τη μέρα που θα πεθάνετε. Δεν φαντάζεστε, δεν ερωτεύεστε, δεν δημιουργείτε! Μόνο πουλάτε κι αγοράζετε. Υλη παντού. Αγάπη πουθενά. Πού είναι οι γονείς; Πού είναι οι καλλιτέχνες;
Γιατί δεν βγαίνουν έξω να μας προστατέψουν; μας σκοτώνουν. Βοηθήστε μας...».
Αν η ελπίδα δεν είναι αυτή η γενική έννοια που μάθαμε στα σχολεία,αλλά η δύναμη των ανθρώπων,και μάλιστα των νέων τότε αυτός ο τόπος έχει ελπίδες φίλοι.
|
Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2008
Για να ακουμπήσουμε τη λύπη
«Μια μωβ σκιά»...
Αρθρο του ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ για τα επεισόδια που έγιναν τον Μάιο του 1986... Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Το Τέταρτο»
«...Μια μωβ σκιά Μαΐου ξάπλωσε στον τόπο. Οσα συνέβησαν στα Εξάρχεια και στη Νομική Σχολή. Και στην οδό Σκουφά και Σόλωνος, Μαυρομιχάλη και Ιπποκράτους ενόχλησαν τους Ελληνες πολίτες και αγανάκτησαν τον Τύπο ολόκληρο. Γιατί δεν τους εξολοθρεύουν και δεν τους σπάνε το κεφάλι. Γιατί δεν ρίχνουν δακρυγόνα. Και η Σύγκλητος και οι φοιτητές όλων των παρατάξεων, όλοι αγανακτισμένοι με τα τριάντα-εκατό παιδιά που δεν το βάζουν κάτω, δεν εννοούνε να παραδεχτούν πως η όποια ελευθερία ανήκει μόνο στους αστυνομικούς και τους ηλικιωμένους. Που δεν μπορούν να αντιληφθούν γιατί καταδιώκονται αδιάκοπα, προπηλακίζονται ατελείωτα και συνεχώς υποχρεούνται να δέχονται εξευτελισμούς. Κι ο προπηλακισμός αρχίζει από τον δάσκαλο, τον επιστάτη του σχολείου, από τον οδηγό και τον εισπράκτορα του λεωφορείου, απ' τον καθηγητή και τον δημόσιο λειτουργό ώς τον δημόσιο υπάλληλο, από τους αξιωματικούς κι εκπαιδευτές στο κέντρο κατατάξεως ώς τον τυχαίο μοτοσικλετιστή της τροχαίας που θα του ζητήσει άδειες, ταυτότητες και πιστοποιητικά. Ως τον γιατρό του νοσοκομείου που θα τον πάνε σηκωτό, ύστερα από τη γροθιά του οργάνου της τάξεως. Και το γνωρίζουμε πολύ καλά.
Εξύβριση αρχής - έτσι ονομάζεται η απαίτηση εξηγήσεων. Χειροδικία κατά της αρχής - έτσι είθισται να αποκαλείται η ενστικτώδης κίνηση του αμυνόμενου νέου. Και η ιστορία δεν έχει τέλος. Η ανωνυμία και η εισαγγελική αρχή θα του προσφέρει ή μια τραυματική αγανάκτηση ισόβια ή τον επιζητούμενο από την πολιτεία ευνουχισμό του. Αυτή είναι μια καθημερινή πραγματικότητα και, δυστυχώς, γνησίως ελληνική τα πρόσφατα και τελευταία σαράντα χρόνια - όσα είχα δηλαδή την ευτυχία να ζήσω σαν επώνυμος πολίτης εις τούτον τον ένδοξον κατά τα άλλα τόπον μας.
Μια μωβ σκιά Μαΐου σκέπασε την Αθήνα. Κι όμως δεν βρέθηκε ένας δημοσιογράφος, μια εφημερίδα ν' αγανακτήσει και να διαμαρτυρηθεί, να καταγγείλει την αλήθεια για αυτό το τρίγωνο του αίσχους. Σκουφά, Μαυρομιχάλη και Ιπποκράτους. Κι άρχισε μια σκόπιμη, ύποπτη κι έντεχνη σύγχυση τριών ασχέτων μεταξύ των περιπτώσεων. Οι νεαροί των Εξαρχείων να παρουσιάζονται ίδιοι με τους αλήτες των γηπέδων, τους επονομαζόμενους χούλιγκανς, και επιπλέον να καλλιεργείται η εντύπωση στην κοινή γνώμη, με στήλες ολόκληρες των θλιβερών εφημερίδων μας, ότι οι νέοι αυτοί, οι αναρχικοί, είναι οι βομβιστές και ίσως οι πιθανοί δράστες των δολοφονιών ή εμπρησμών. Και φυσικά, όταν με το καλό τελειώσει η δίωξη των εκατό, σαράντα ή είκοσι παιδιών και η όλη επιχείρηση στεφθεί με «επιτυχία», να πάρει τις διαστάσεις ενός πραγματικού θριάμβου... κατά του εγκλήματος. Την ίδια ώρα που δολοφονούνται εκδότες και οι δολοφόνοι δεν ανευρίσκονται. Δολοφονούνται πολίτες και οι δολοφόνοι δεν αποκαλύπτονται. Πεθαίνουν νέοι από ξυλοδαρμούς και οι δράστες κυκλοφορούν ανενόχλητοι και, τέλος, δεν... ανακαλύπτονται.
Την ίδια ώρα η πολιτεία αγανακτεί διότι υπάρχουν μερικά ζωντανά της κύτταρα που αντιδρούν άτεχνα, ανοργάνωτα, ίσως μ' αφέλεια, σ' όλην αυτή την οργανωμένη κρατική ασχήμια, αντί να βλογάμε τον Θεό που βρίσκονται ακόμη μερικοί που δεν συνήθισαν στην «παρουσία του τέρατος». (...) Κορίτσια κι αγόρια με γυαλιά, έτσι καθώς κοιτάτε με απορία κι αγανάκτηση για ό,τι συμβαίνει γύρω σας, είμαι μαζί σας. Και σας αγαπώ».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 09/12/2008
Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008
Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2008
Όμορφη νύχτα
"Όμορφη νύχτα" έτσι το λένε το βιβλίο που μόλις έβγαλε ο φίλος και δικος μας ο Θωμάς Κοροβίνης στις εκδόσεις "Αγρα". Μέσα στις σελίδες του είχα χαθεί τις τελευταίες τρείς μέρες, όταν βγήκα είχα, (και έχω) μια γλυκειά ζαλάδα σαν αυτή που περιγράφει ο ίδιος όταν τα ξημερώματα έβγαινε ο κόσμος από την "Όμορφη Νύχτα" Την ιστόρησε την πόλη μας ο Θωμάς όπως της αξίζει ή όπως μας αξίζει, σαν τεχνίτης αγιογράφος που δεν άφησε κανένα τόξο, καμιά καμάρα και κανένα θόλο χωρίς να βάλει πάνω του τους αγίους και τους αμαρτωλούς μιας πόλης που πληγώνει και μαζί χαϊδέυει τις πληγές που μας προκαλεί. Το βιβλίο αυτό μην σπέυσετε να το αγοράσετε, θα σας το κάνω δώρο και θα σας ενημερώσω για τα σχετικά πως και τί. Το μουσικό κομμάτι είναι πάλι του Θωμά (που το τραγουδά μαζί με το Δ.Ζερβουδάκη) και το έχει αφιερώσει στον ποιητή και αγωνιστή Μ. Αναγνωστάκη. Ο λόγος του είναι όπως και το τραγούδι του, απλός, τίμιος, χωρίς δήθεν,μια αλήθεια που την χρειαζόμαστε.... Θωμά να είσαι γερός και δυνατός, σ'ευχαριστώ πολύ.
|
Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2008
Η παραγγελία ήρθε...
|
Στον φίλο που ζήτησε ξανθιά, δυσκολεύτηκα αλλά τα κατάφερα, την βρήκα, μιλούν και την ίδια γλώσσα, ελπίζω να συνεννοηθούν, εδώ τα κατάφεραν και συνεννοήθηκαν οι του ανεκδότου.
Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2008
Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008
Απολογούμαι κι όταν με ξαναδείτε γράψτε μου...
|
Σας καταθέτω το απολογητικό υπόμνημα που σας είχα υποσχεθεί, δε θα δεχθώ ερωτήσεις, την ευλογία μου να έχετε. Τώρα που θα πάω στο Φανάρι για να ενημερώσω το πατριαρχείο για την υπόθεση, γιατί μου περνά από το νου να πάω στη συνέχεια στη νότια Αμερική? Ύπαγε οπίσω μου... Αρσένιε...
Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2008
Ταξίδι στη Δαμασκό
Πρίν σπεύσουν διάφοροι-ες κακόπιστοι-ες να μιλήσουν για τις χαρές της μοναξιάς δίνω το χτεσινοβραδυνό μου στίγμα, να έχουν τουλάχιστον τα στοιχεία.
Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008
Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2008
Λίγος Μάης
|
Δύσκολη μέρα σήμερα, δε βρήκα άλλο τρόπο να την στολίσω από μιά σταγόνα Μάη και ένα αγαπημένο κομμάτι Καλησπέρα.
Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2008
Ωδή στον Αρσένιο
Είναι φορές που θέλουμε να παίξουμε,να μην πούμε άλλα "σοβαρά" η έστω να τα γελιοποιήσουμε. Ετσι για την άμυνά μας
Αρσένιο σε λέγανε εκεί στο μοναστήρι
υπηρετούσες το Θεό, είχε και μπανιστήρι
μπάνιζες τις περιοχές που είχαν ενδιαφέρον
οικόπεδα,αρτιότητα,εξέλιξη και μέλλον.
Είχες ηγούμενο άξιο,γνώση στις επενδύσεις
μα τώρα γίνατε γνωστοί και μέσα απ'τις ειδήσεις.
Με τέτοια ικανότητα ω άγιε πατέρα
θα ήσουν άξιος υπουργός για τη δική μας terra.
Μ' ένα καλό πρωθυπουργό να οδηγεί το άρμα
θα ζούσαμε το όραμα και το δικό μας θαύμα
Μια χώρα όλο κτίρια,γεμάτη μαιζονέτες
που θα θελαν συντήρηση, πληθώρα υπηρέτες.
Ετσι θα είχαμε δουλειές με του Θεού τη χάρη
και τη δική σου συμβολή άγιο μου παλικάρι.
Αρσένιε με όνομα πλήρες τεστοστερόνης
είσαι για μας παράδειγμα πλεονασμού ορμόνης
Αρσένιο σε λέγανε εκεί στο μοναστήρι
υπηρετούσες το Θεό, είχε και μπανιστήρι
μπάνιζες τις περιοχές που είχαν ενδιαφέρον
οικόπεδα,αρτιότητα,εξέλιξη και μέλλον.
Είχες ηγούμενο άξιο,γνώση στις επενδύσεις
μα τώρα γίνατε γνωστοί και μέσα απ'τις ειδήσεις.
Με τέτοια ικανότητα ω άγιε πατέρα
θα ήσουν άξιος υπουργός για τη δική μας terra.
Μ' ένα καλό πρωθυπουργό να οδηγεί το άρμα
θα ζούσαμε το όραμα και το δικό μας θαύμα
Μια χώρα όλο κτίρια,γεμάτη μαιζονέτες
που θα θελαν συντήρηση, πληθώρα υπηρέτες.
Ετσι θα είχαμε δουλειές με του Θεού τη χάρη
και τη δική σου συμβολή άγιο μου παλικάρι.
Αρσένιε με όνομα πλήρες τεστοστερόνης
είσαι για μας παράδειγμα πλεονασμού ορμόνης
|
Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008
επίκαιρο και διαχρονικό...
Εδώ... Κορυδαλλός
Τρυφερά τετ α τετ στο Ψυχιατρείο Κορυδαλλού. «Μπλε» δωμάτια. «Φυτεμένοι». Ανθρωποι δεμένοι στον μαρμάρινο «σταυρό» που οι ακαθαρσίες τους ξεπλένονται με μάνικες. Αμήχανοι ένστολοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι που αγωνιούν για ένα σωφρονιστικό σύστημα, που, με μια λάθος κίνηση, είναι έτοιμο να εκραγεί στον αέρα. Αυτή είναι η πραγματικότητα των όσων συμβαίνουν στις φυλακές της χώρας.
*Την ώρα που ο υπουργός Σ. Χατζηγάκης προσπαθούσε να ανακαλύψει τη «χρυσή» τομή για να υποσχεθεί καλύτερες συνθήκες και ικανοποίηση κάποιων από τα αιτήματα των κρατουμένων, οι «κρατούντες» έκοψαν για ώρες την επικοινωνία των κρατουμένων στον Κορυδαλλό με τον έξω κόσμο. Κι αυτό για να αποφύγουν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, τις ζωντανές... αναμεταδόσεις στα κανάλια.
*«Εγώ με τα χέρια μου έχω ξεκρεμάσει τέσσερις», μας περιγράφει κρατούμενος του Κορυδαλλού. Μια γελάει και μια του έρχεται να βάλει τα κλάματα. Γιατί, «δε θέλουμε να μας έχουν στα πούπουλα αλλά όχι και αυτή η τελειωμένη ισοπέδωση». «Ο κόσμος κοιμάται στα πατώματα», επισημαίνει ένας άλλος. «Αν αντέχουν, ας αφήσουν ανοιχτές τις φυλακές σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους ανεξάρτητων φορέων».
*Ηδη έγιναν εκατοντάδες μεταγωγές κρατουμένων που θεωρήθηκαν από τις κατά τόπους διευθύνσεις ως υπεύθυνοι «στρατολόγησης». Φαίνεται, όμως, πως τα πράγματα πλέον είναι αρκετά δύσκολα. Κέρκυρα, Πάτρα, Αλικαρνασσός... «μεσαιωνικές φυλακές», μας περιγράφουν. Τι σημαίνει αυτό; Να κοιμάσαι και να πέφτει ο τοίχος πάνω στο κεφάλι σου. Να θέλεις να πλυθείς και να μην έχεις νερό.
*«Εμεινα στο ψυχιατρείο των Φυλακών Κορυδαλλού για τεσσεράμισι χρόνια. Εκεί, αν πάει κάποιος απροειδοποίητα θα κάνει έναν μήνα για να συνέλθει. Κυκλοφορούν ξεβράκωτοι, τα κάνουν πάνω τους. Νοσοκόμοι και γιατροί τούς τσακίζουν, τους φυτεύουν ενέσεις κοκτέιλ, τους δένουν. Δικαιολογούν τους θανάτους όπως θέλουν. Γιατί στο Δαφνί ή σε κάποιο άλλο ψυχιατρείο δεν έχουμε τόσες πολλές αυτοκτονίες; Εγώ έχω ξεκρεμάσει τέσσερις, γιατί οι νοσηλευτές σιχαίνονταν να το κάνουν. Αυτοκτονούν εξαιτίας των συνθηκών και της φαρμακοληψίας. Ολα αυτά δεν πρέπει να ελεγχθούν κάποια στιγμή;», αναρωτιέται κρατούμενος.
*Οσο για τα «μπλε» δωμάτια, οι μαρτυρίες που συλλέγουμε από τον Κορυδαλλό αναφέρουν ότι υπάρχουν, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις. Οπως μας είπαν χαρακτηριστικά:
«Τα μπλε δωμάτια, οι απομονώσεις, είναι κυριλέ. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με μπλε αφρολέξ. Σε κάθε δωμάτιο υπάρχει και ένα air condition. Τι κάνουν; Αυξομειώνουν τη θερμοκρασία για να... συνετίσουν τον απείθαρχο κρατούμενο».
*Οι άνθρωποι που μας μίλησαν διερωτώνται... «για ποιο σωφρονισμό μιλάμε;» Και συμπληρώνουν... «δεν σας κάνει εντύπωση ότι στις φυλακές ανακυκλώνονται οι ίδιοι και οι ίδιοι; Εμείς ξέρετε τί λέμε κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον γνωστό στη φυλακή; Ολες οι αλεπούδες στο τομαράδικο»!
(Αλλες μαρτυρίες-σοκ στο ΕΨΙΛΟΝ).
Γ. ΛΙΝΑΡΔΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 16/11/2008
Τρυφερά τετ α τετ στο Ψυχιατρείο Κορυδαλλού. «Μπλε» δωμάτια. «Φυτεμένοι». Ανθρωποι δεμένοι στον μαρμάρινο «σταυρό» που οι ακαθαρσίες τους ξεπλένονται με μάνικες. Αμήχανοι ένστολοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι που αγωνιούν για ένα σωφρονιστικό σύστημα, που, με μια λάθος κίνηση, είναι έτοιμο να εκραγεί στον αέρα. Αυτή είναι η πραγματικότητα των όσων συμβαίνουν στις φυλακές της χώρας.
*Την ώρα που ο υπουργός Σ. Χατζηγάκης προσπαθούσε να ανακαλύψει τη «χρυσή» τομή για να υποσχεθεί καλύτερες συνθήκες και ικανοποίηση κάποιων από τα αιτήματα των κρατουμένων, οι «κρατούντες» έκοψαν για ώρες την επικοινωνία των κρατουμένων στον Κορυδαλλό με τον έξω κόσμο. Κι αυτό για να αποφύγουν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, τις ζωντανές... αναμεταδόσεις στα κανάλια.
*«Εγώ με τα χέρια μου έχω ξεκρεμάσει τέσσερις», μας περιγράφει κρατούμενος του Κορυδαλλού. Μια γελάει και μια του έρχεται να βάλει τα κλάματα. Γιατί, «δε θέλουμε να μας έχουν στα πούπουλα αλλά όχι και αυτή η τελειωμένη ισοπέδωση». «Ο κόσμος κοιμάται στα πατώματα», επισημαίνει ένας άλλος. «Αν αντέχουν, ας αφήσουν ανοιχτές τις φυλακές σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους ανεξάρτητων φορέων».
*Ηδη έγιναν εκατοντάδες μεταγωγές κρατουμένων που θεωρήθηκαν από τις κατά τόπους διευθύνσεις ως υπεύθυνοι «στρατολόγησης». Φαίνεται, όμως, πως τα πράγματα πλέον είναι αρκετά δύσκολα. Κέρκυρα, Πάτρα, Αλικαρνασσός... «μεσαιωνικές φυλακές», μας περιγράφουν. Τι σημαίνει αυτό; Να κοιμάσαι και να πέφτει ο τοίχος πάνω στο κεφάλι σου. Να θέλεις να πλυθείς και να μην έχεις νερό.
*«Εμεινα στο ψυχιατρείο των Φυλακών Κορυδαλλού για τεσσεράμισι χρόνια. Εκεί, αν πάει κάποιος απροειδοποίητα θα κάνει έναν μήνα για να συνέλθει. Κυκλοφορούν ξεβράκωτοι, τα κάνουν πάνω τους. Νοσοκόμοι και γιατροί τούς τσακίζουν, τους φυτεύουν ενέσεις κοκτέιλ, τους δένουν. Δικαιολογούν τους θανάτους όπως θέλουν. Γιατί στο Δαφνί ή σε κάποιο άλλο ψυχιατρείο δεν έχουμε τόσες πολλές αυτοκτονίες; Εγώ έχω ξεκρεμάσει τέσσερις, γιατί οι νοσηλευτές σιχαίνονταν να το κάνουν. Αυτοκτονούν εξαιτίας των συνθηκών και της φαρμακοληψίας. Ολα αυτά δεν πρέπει να ελεγχθούν κάποια στιγμή;», αναρωτιέται κρατούμενος.
*Οσο για τα «μπλε» δωμάτια, οι μαρτυρίες που συλλέγουμε από τον Κορυδαλλό αναφέρουν ότι υπάρχουν, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις. Οπως μας είπαν χαρακτηριστικά:
«Τα μπλε δωμάτια, οι απομονώσεις, είναι κυριλέ. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με μπλε αφρολέξ. Σε κάθε δωμάτιο υπάρχει και ένα air condition. Τι κάνουν; Αυξομειώνουν τη θερμοκρασία για να... συνετίσουν τον απείθαρχο κρατούμενο».
*Οι άνθρωποι που μας μίλησαν διερωτώνται... «για ποιο σωφρονισμό μιλάμε;» Και συμπληρώνουν... «δεν σας κάνει εντύπωση ότι στις φυλακές ανακυκλώνονται οι ίδιοι και οι ίδιοι; Εμείς ξέρετε τί λέμε κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον γνωστό στη φυλακή; Ολες οι αλεπούδες στο τομαράδικο»!
(Αλλες μαρτυρίες-σοκ στο ΕΨΙΛΟΝ).
Γ. ΛΙΝΑΡΔΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 16/11/2008
Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2008
Μια αντιγραφή μόνο έκανα...μετά λύπης μου.
Πιστοποιητικά εθνικών φρονημάτων;
Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2008
Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος είναι ένας ελευθερόφρων (που η πλειοψηφία αποκαλεί αιρετικό) ο οποιος επιβιώνει μέσα στην ασφυκτική επαρχιώτικη ατμόσφαιρα της χώρας μας, χάρη στο θάρρος και την αναμφισβήτητη ευφυΐα του. Ακόμα και όσοι διαφωνούν με τις απόψεις του θα έπρεπε να τιμούν το σθένος του να είναι ο εαυτός του. Είναι ακριβώς το αντίθετο του λαϊκιστή.
Γνωστές οι αιρετικές απόψεις του για πολλά θέματα. Ανάμεσα σε αυτά και τα αποκαλούμενα «εθνικά».
Ειδικά αυτές, για το «Μακεδονικό ζήτημα» και τις μειονότητες στην Ελλάδα, τις έχει εκφράσει στις εκπομπές του, στα άρθρα του, στο πρόσφατο βιβλίο του – ακόμα και στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, το 2005, όταν χειροκροτήθηκε μιλώντας για τους αποκλεισμένους Έλληνες. (Ναι, ανάμεσά τους είχε αναφέρει και τους: «συμπολίτες μας Μακεδόνες»).
Τις ίδιες απόψεις εξέθεσε προχθές και σε ερώτηση μικρού τηλεοπτικού καναλιού. Διευκρινίζοντας ότι είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν το ΠΑΣΟΚ στο οποίο εργάζεται ως σύμβουλος επικοινωνίας.
Και ξαφνικά, την άλλη μέρα, απολύεται από τον Γιώργο Παπανδρέου. Η ανακοίνωση του κόμματος λέει: «Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Γρηγόρη Βαλλιανάτου, με τις οποίες εξέφρασε προσωπικές πολιτικές του θέσεις για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, λόγοι δεοντολογίας επιβάλλουν τη διακοπή της επαγγελματικής σχέσης του με το ΠΑΣΟΚ».
Αδιανόητο! Απολύεται κάποιος επειδή «εξέφρασε προσωπικές θέσεις» που δεν άρεσαν στον εργοδότη. Ο οποίος (τι υποκρισία!) τις γνώριζε ήδη πολύ καλά.
Νέο εργασιακό ήθος. Ο συνεργάτης κρίνεται, όχι για την επαγγελματική του επάρκεια, αλλά για τις απόψεις του. Δεν μένει παρά να επανέλθουν τα πιστοποιητικά κοινωνικών (τώρα εθνικών) φρονημάτων.
Και να σκεφθεί κανείς ότι κάποτε είχα επαινέσει τον Γιώργο Παπανδρέου για το ανοιχτό του μυαλό και το ήθος του. Τώρα, λαϊκιστής. Τι κατάντια!
Υ. Γ. Και μη μου πείτε ότι το 90% των Ελλήνων διαφωνεί με τον Γρηγόρη Βαλλιανάτο. Η δημοκρατία φαίνεται ακριβώς εκεί!
© Nίκος Δήμου Κείμενα - Φωτογραφίες: Νίκος Δήμου
Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2008
Δώρο μικρό...
Ακούστε το όλοκληρο, δεν είναι απλά ένα τραγούδι της εφηβείας (μας), είναι μια καταπληκτική εκτέλεση που τη χαρίζω σε όσους νιώθουν χάλια.
Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2008
Φθινοπωρινοί πειρασμοί
>
Εικόνες φθινοπώρου,ο περίπατος στην άκρη της θάλασσας και ο καρπός με τη χρωματιστή ζωηράδα. Ο όφις παραμονεύει έτοιμος να δωρίσει τη δυνατότητα του αμαρτήματος.
Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2008
Στην φίλη και στην ανέλπιστη τύχη μας...
Στην Αγγέλα μας που έχει αύριο τη γιορτή της με πολύ αγάπη. Να τη χαιρόμαστε και μεις και η κυρία Γεωργία.
Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2008
Ομπάμα
Είναι άλλες φορές που βλέπω τις φωτογραφίες μου και το πρώτο τραγούδι που μου'ρχεται στο νού ψάχνω να το βρώ και να το βάλω, άλλες φορές γίνεται αντίστροφα η διαδικασία και είναι και φορές που θέλω να πώ άλλα, όπως σήμερα για τον Ομπάμα αλλά καλύτερα να καταλαγιάσει το πράμα, χαίρομαι πάντος που βγήκε, χαίρομαι που η ανθρωπότητα ελπίζει...αυτόν τον τύπο τον συμπάθησα όταν πριν από 2 μήνες κατά την προεκλογική του εκστρατεία τον άκουσα να λέει "έχω σπουδάσει σε 2 πανεπιστήμια, αλλά την πραγματική γνώση την πήρα όταν δούλευα στις κοινωνικές οργανώσεις του Σικάγου, όταν μαζί με άλλους αγωνιζόμαστε κατά της φτώχειας, αυτή είναι η πραγματική μου γνώση" δε μπορεί να λέει ψέματα αυτός ο άνθρωπος? Τελικά θα ξεδιψάσει ο κόσμος?
Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2008
Αη Γιώργης ο μεθυστής
Σήμερα 3 του Νοέμβρη είναι του Αη Γιώργη,αλλά όχι του κανονικού,εκείνου του άλλου.
Οι μνήμες οι δικές μου,παιδικές βέβαια,από αυτή την γιορτή έχουν να κάνουν με το καζάνι, που θα πεί με τον αποστακτήρα που βγάζει την τσικουδιά (ρακή) και που το είχε ο πατέρας σε ένα μικρό χώρο στην άκρη του χωριού,θυμάμαι ήταν παραγωγή ελεγχόμενη που θα πεί το καζάνι ήταν σφραγισμένο με βουλοκέρι που ερχόταν η αστυνομία και το ξεσφράγιζε για 3 μέρες, μέσα στις 3 αυτές μέρες έπρεπε να αποσταχθεί όλη η ποσότητα των στράφυλων (στέμφυλα= ότι μένει ύστερα από το πάτημα για παραγωγή κρασιού), όπως καταλαβαίνετε η δουλειά δεν σταματούσε μέρα-νύχτα, ήταν και η μάνα μαζί στη δουλειά, εκεί λοιπόν με γιόρταζε η μάνα μου με ενα κέρασμα απλό, λίγα μύγδαλα, κανένα καρύδι και τσικουδιά από κεί που έτρεχε. Μιά γιορτή χαμηλών τόνων στις αρχές του Νοέμβρη που πάντα τη θυμάμαι με μιά γλύκα στο νού.
ΚΥΡΙΑ ΓΙΩΡΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΙΚΡΗ ΓΙΟΡΤΟΥΛΑ ΜΑΣ.
Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2008
Ύφος...
Η φωτογραφία είναι στημένη και τραβηγμένη από τον Ανδρέα Εμπειρίκο (και δημοσιευμένη φυσικά), το μοντέλο είναι ο ξενοδόχος εκείνου του καιρού στο Κόρθι της Άνδρου (μακαρίτης τώρα) και το ζητούμενο να πετύχει το ύφος που έπαιρνε όταν τα παιδιά του έκαναν φασαρία στους χώρους του ξενοδοχείου (δεν μπορούσε να τα μαλώσει δυνατά λόγω του χώρου) η φωτογραφία σε μεγάλο μέγεθος βρίσκεται πάνω από τη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου που λειτουργεί ακόμα και την ιστορία μου τη διηγήθηκε ο σημερινός ξενοδόχος (ένα από τα παιδια) κύριος Μανεσης. Σημερα δεν έχει μουσική! Το είδατε το ύφος!!!
Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2008
Στην άκρη του κόσμου...
|
|
Κάτι λέγαμε για το δικό μας περιθώριο, μην το κρίνουμε με τα σημερινά σταθμά της υποκρισίας και των light αισθημάτων.Το περιθώριο πάντα τρυφερό και σκληρό συγχρόνως, πάντα αυτοκαταστροφικό αλλά και πάντα αληθινό,σαν την ανατολή της φωτογραφίας.
Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2008
Περί Τουρκοκρητικών
Ψάχνοντας για υλικό σχετικά με μιά εργασία, έπεσα πάνω στα παρακάτω, σας τα μεταφέρω παρ' όλο που δε χαϊδεύουν και πολύ τα αυτιά μας ημών την Κρητών
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τους Τουρκοκρητες κι αυτά δεν ξεπερνούν χρονικά τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν πλέον, με την κορύφωση του Κρητικού ζητήματος, σχεδόν οι μισοί αναγκάστηκαν να εκπατριστούν. Οι άλλοι μισοί περίμεναν στην Κρήτη μέχρι το 1923, οπότε ανταλλάχτηκαν αναγκαστικά. Ελάχιστες οι αναφορές γι' αυτούς από κει και πέρα. Ακόμα κι αυτές οι διεθνείς Συμβάσεις-ακολουθήματα της Συμφωνίας Ανταλλαγής του 1923 (η 9η Δήλωσης, η Σύμβασης Αγκύρας του 1926, η Συμφωνία Αθηνών του 1926) μήτε που τους κατονομάζουν. Κι όμως, αποτελούν τη θυελλώδη σκιά σε όλα τα τραπέζια συζητήσεων εκείνης της εποχής. Τι απέγιναν οι Τουρκοκρήτες; Ποια η δράση τους επάνω στην Κρήτη και αργότερα; Πού βρίσκονται σήμερα και τι σκέφτονται; Αυτοί τους οποίούς κανείς δε συσχέτισε τη συνολική τους ιστορία και τύχη με την τύχη του μικρασιατικού ελληνισμού...
Στις μελέτες του Πανεπιστημίου Κολονίας (1989), βλέπούμε ότι στις εθνικές ομάδες πού σήμερα περικλείονται στα σύνορα της Δημοκρατίας της Τουρκίας (καταχωρούνται 47 γενεές κατηγορίες), οι Τουρκοκρήτες, μαζί με τους Τουρκοκύπριους και τους Πόντιους Οφλήδες, αποτελούν μειονότητα, με τον τίτλο "Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι εκτός Βαλκανίων". Οι Τουρκοκρήτες είναι εξισλαμισμένοι 'Έλληνες, διευκρινίζει η μελέτη, που μιλούν τα "κρητικά", μια ελληνική διάλεκτο του Νοτίου Αιγαίού, κι ενώ πολλοί απ' αυτούς εμφανίζονται στη Σμύρνη (το 1965) ως Μπεκτασήδες, μέσα από δείγμα 898 ατόμων, οι 262 δηλώνουν Χριστιανοί!
Η δημιουργία μιας ταυτότητας
Οι πληροφορίες αυτές ανοίγουν τις πόρτες σε θέματα που μόνο εν κλειστώ συζητούνται. 'Όπως στην Αλβανία, στην Κύπρο, αλλά και σε τόσα άλλα μέρη, έτσι και στην Κρήτη, ο μουσουλμανικός πληθυσμός δημιουργήθηκε χωρίς τη συρροή ξένων στη χώρα αλλά με μόνη την αποστασία. Όλοι οι μουσουλμάνοι της Κρήτης είναι „μπουρμαδες“, εξωμότες η παιδιά εξωμοτών, λέει το 1700 ο Τουρνεφόρ. Μαζικοί εξισλαμισμοί στην Κρήτη αρχίζουν πριν την πολιορκία του Χάνδακα. Το προσηλυτιστικό έργο των Δερβίσικων ταγμάτων, που συνεκστράτευαν με τους Γαζήδες, βοηθήθηκε από το εθνολογικό και κοινωνικό υπόστρωμα που βρήκαν στο νησί, μετά από αιώνες κατοχής, εκμετάλλευσης και μεταμορφώσεων από Σαρακηνούς, Βυζαντινούς και Ενετούς. Γιατί, και επί Αραβοκρατίας, πολυάριθμοι Κρητικοί αλλαξοπίστησαν, αν και επέστρεψαν στο Χριστιανισμό, όταν πήραν πίσω το νησί οι Βυζαντινοί. Θέατρο μαχών για τη Μεγάλη Εκκλησία υπήρξε ανέκαθεν η Κρήτη, όπου κραταιό αντίπαλο της αποτέλεσαν τα εγκόσμια πλεονεκτήματα που πρόσφεραν συμφέρον και ισλαμισμός. Μετά την κατάκτηση του νησιού απο τους Τούρκους οι Ενετικές γαίες γύρω από το Ρέθυμνο, το Ηράκλειο, τα Χανιά και τους δρόμους συγκοινωνίας του νησιού, έγιναν τιμάρια για τους αρχηγούς σπαχήδες και τους εξισλαμισμένους Κρήτες που πολέμησαν στο πλευρό των Τούρκων - αν και γνωρίζουμε πως πολλοί Κρήτες πολέμησαν μες απ' τα κάστρα, στο πλευρό των Ενετών. Ο πληθυσμός εixε κιόλας διαιρεθεί. Οι χριστιανοί απωθήθηκαν προς τα τρία μεγάλα βουνά και τις ακτές Σφακιών και Μιραμπέλου. "Ξεκουκούλωτους" αποκαλούσαν στις δυτικές επαρχίες αυτούς τους εξισλαμισμένους Κρητικούς γενίτσαρους, με την έννοια του αδιάντροπου, του ανθρώπου πέρα από τα όρια, χαρακτηρισμός που αγκάλιαζε κι απόψεις των Οθωμανών -ελάχιστων και πάντα περαστικών απ' το νησί- γι' αυτούς τους ιδιόρρυθμους μουσουλμάνους της Κρήτης. Περιγράφονται ως θρησκευτικά αδιάφοροι, να πίνουν κρασί (που άλλωστε παράγουν), να μην ξέρουν ούτε μα λέξη Τουρκικά. Από τους γάμους τους με χριστιανές προκύπτουν "μικτές" οικογένειες, γιατί οι γυναίκες τους δεν υποχρεώνονται ν' αλλάξουν δόγμα. Βαφτίζουν παιδιά φίλων και συγγενών τους χριστιανών και αλληλοαποκαλούνται "σύντεκνοι". Κυριολεκτικά ανεξέλεγκτοι από την Πύλη, μετέτρεψαν την Κρήτη στην πιο κακοδιοικούμενη επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενδιαφέρουσα είναι η Ιστορία του Γενιτσαρισμού στο νησί και αποκαλυπτικές εκείνες οι σελίδες της που έχουν καταχωρισθεί στα Οθωμανικά Αρχεία του νησιού. Αδέλφια με διαφορετικό θρήσκευμα, οικογένειες ετερόθρησκες, δεμένες με κληρονομικούς και επιχειρηματικούς δεσμούς, με δεσμούς αίματος. "Όλοι επιζητούσαν τη γνωριμία των Γενίτσάρων, γιατί έτσι αποκτούσαν προστασία, αλλά και... τη δυνατότητα να γραφτούν κι οι ίδιοι στον "Ορτά", να απαλλαγούν δηλαδή από φορολογίες, να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Η Πύλη δεν τα έλεγχε όλα αυτά. Το 1813 επέλεξε έναν εξωμότη Χριστιανό, τον Χατζή Οσμάν Πασά, με μυστική εντολή, να καταπνίξει τους πιο ανυπότακτους γενίτσαρους, στηριζόμενος στη βοήθεια των ντόπιων χριστιανών. Η αποστολή του εντεταλμένου αξιοθαύμαστα εκτελέστηκε, με εξαίρεση το Ηράκλειο, όπου οι Τουρκοκρήτες δεν του επέτρεψαν να πατήσει ποτέ. Δεν ήταν άλλωστε δύσκολο στις τόσο ρευστές εκείνες εποχές να διαβάλουν το Χατζή Οσμάν Πασά που τελικά απαγχονίστηκε στην Προύσα. Πολλά έχουν γραφεί από περιηγητές και Χριστιανοκρήτες - πρέπει να ομολογήσουμε – ως επí το πλείστον ιστορικούς για τις αυθαιρεσίες, τα αιμοβόρα εγκλήματα των γενιτσάρων Κρητών σε βάρος των χριστιανών, την εξαθλίωση των τελευταίων και την απώθησή τους μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα στις ορεινές περιοχές και στα έρημα κορφοβούνια του νησιού με τα κρησφύγετα των Χαϊνηδων οι οποίοι έκαναν κλεφτοπόλεμο εναντίον των Γενίτσάρων. Η εικόνα όμως συμπληρώνεται υποχρεωτικά με τα εξίσου ειδεχθή εγκλήματα χριστιανών και με το φόβο, εντέλει, που ενέσπειραν στους φιλήσυχους αλλά ιδίως στους πλούσιους κατοίκους του νησιού, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, οι εξεγερμένες ομάδες των παλικαράδων με το ζωηρό ταμπεραμέντο.
Κάτω από την Οθωμανική Διοίκηση, η Μεγάλη Εκκλησία αποκατέστησε τη θρησκευτική ιεραρχία, που είχαν καταλύσει οι Ενετοί, και η Κρήτη συνδέθηκε με την ιερή κοινότητα του Άθω, μέσω της οποίας η Ρωσία διατηρούσε επαφή με τους ορθόδοξους υπηκόους της Πύλης. Η προπαγάνδα αυτή συνοδευόταν από τα μηνύματα, τους θρύλούς και τη μεγάλη προσδοκίας για μια απελευθέρωση, που θα ερχόταν από το Μόσκοβα, αλλά και από προσφορά χρημάτων και πολεμοφοδίων. Ξεχώρισαν λοιπόν σύντομα οι Κρήτες οπλαρχηγοί και συγκέντρωσαν τα "παλικαριά" τους και, όπως κάθε τόσο έφθαναν όπλα και άφθονα χρήματα απ' τη Ρωσία στο νησί, οι οπαδοί της Προσδοκίας αυτής επαναστατούσαν με συχνότητα κάθε δέκα χρόνια. Η ιδιότητα του επαναστάτη δεν ήταν μόνο τιμητική αλλά και προσοδοφόρα. Κάτω από το πρίσμα αυτό θα πρέπει να ξαναδεί κανείς τη συρροή ενόπλων ομάδων και από άλλες περιοχές στην Κρήτη.
Η αναμέτρηση
Από τις αρχές του 19ου αιώνα αρχίζουν να συσσωρεύονται, η μια μετά την άλλη, οι αιτίες που εν τέλει θα οδηγήσουν τις δυο κοινότητες στην τελική αναμέτρηση:
α) Τα μέτρα που έλαβε από το 1822 ο Μωχάμετ-Άλη της Αιγύπτου για την ιδιοκτησία και εκμετάλλευσή της, έβλαψαν ιδιαίτερα και ποικιλότροπα τους Τουρκοκρήτες, ώστε, μετά το 1828-29, αλλάζει ο χάρτης εγκατάστασης των κοινοτήτων στο νησί. Οι Μουσουλμάνοι περιορίζονται στην Κεντρική Κρήτη και στις μεγάλες πόλεις.
β)Στις πόλεις δημιουργείται ένας νέος αστικός πληθυσμός από μουσουλμάνους πρώην αγρότες που αποκτούν εμπορικά επαγγέλματα αλλά και από χριστιανούς των οποίων η εμπορική δραστηριότητα ευνοείται μετά τη Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή.
Ενώ λοιπόν στις πόλεις, ανάμεσα στις δυο κοινότητες, κάτω απο τους συνεχώς αυξανόμενους δεσμούς αίματος και συμφερόντων (μικτές οικογένειες, συνεταιρισμοί), δρουν συμφιλιωτικές δυνάμεις, οι μόνιμα επαναστατημένοι χριστιανοί της υπαίθρού συμβάλλουν στη σταδιακή συρρίκνωση της μουσουλμανικής κοινότητας. Η βιβλιογραφία προσφέρει τους παρακάτω αριθμούς: από 200-220.000 μουσουλμάνους και 60.000 χριστιανούς, το 1770, σε εκατό περίπου χρόνια υπάρχουν 65.000 μουσουλμάνοι και 250.000 χριστιανοί. Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι αδιευκρίνιστος αριθμός Τουρκοκρητών, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, επέστρεψε στη χριστιανική πίστη, όπως για παράδειγμα η οικογένεια των κρυπτοχριστιανών Κουρμούληδων.
Η νέα πραγματικότητα συνοδευόταν από οράματα για οικονομική ανάπτυξη, αφού το νησί έμεινε για δυο περίπου αιώνες, υπό τη διακυβέρνηση της Πύλης, χωρίς έργα, συγκοινωνίες, σύγχρονη διοίκηση. "Οι Κρήτες δεν είναι μόνο παλικαριά, έχουν και άλλες φιλοδοξίες..." μας βεβαιώνουν παρατηρητές. Οι μεγάλες πλουτοπαραγωγικές αλλά εγκαταλελειμμένες πεδιάδες του νησιού, ιδιοκτησίες των αγάδων ή μουσουλμανικών τεμένων , αποτελούσαν πειρασμό και οι Κρήτες χριστιανοί επιθυμούσαν την αξιοποίησή τους. Φυσικά απαιτούντο και τα κεφάλαια. Το σχέδιο για τη δημιουργια μιας Κρητικής κτηματικής Τραπεζας (που Θα προκατέβαλε για τις μουσουλμανικές γαίες και θα τις διέθετε έναντι δανείου εξοφλητέου σε δεκαετία) ωριμάζει παράλληλα με τη σκέψη για αποδημία (ή και απέλαση) των μουσουλμάνων Κρητών.
Σε όλη την κρίσιμη περίοδο για το Κρητικό Ζήτημα από την επιβολή του Χάρτη της Χαλέπας(1868-1889)), οι Κρητικοί βρέθηκαν διαιρεμένοι σε δύο πολιτικά κόμματα, τους Συντηρητικούς και τους Φιλελεύθερους, με αντίστοιχους αρχηγούς τον Ι. Κούνδουρο και τον νεαρό δικηγόρο Ελευθέριο Βενιζέλο. " Ε υ ρ ω π α ι σ τ έ ς " θεωρήθηκαν οι Κρήτες που ονειρεύονταν μια οικονομική ανάπτυξη βασισμένη σε δανεισμό ευρωπαϊκών κεφαλαίων τα οποία ήδη εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους. Στις τάξεις των Ευρωπαϊστών βέβαια ανήκαν και πολλοί μουσουλμάνοι και πάνω σ' αυτήν την κοινή προσδοκία στηρίχτηκε αρχικά το κόμμα των Φιλελευθέρων το οποίο, όπως άλλωστε και η Αγγλική πολιτική, προωθούσε αυτονομιστικές λύσεις για την Κρήτη. Οι αυτονομιστές αποδέχονταν να παραμείνουν οι μουσουλμάνοι στην Κρήτη και να ζήσουν από κοινού ειρηνικά. Είναι αλήθεια ότι ο Βενιζέλος πολλούς μουσουλμάνους έκανε να πιστέψουν πως "θα συνευδαιμονήσουν ως τέκνα μιας και της αυτής γης", εάν κάποτε υπαχθούν σε νόμους δίκαιους, ή ότι αυτό που αντιστράτευε μέχρι στιγμής τις δυο κοινότητες στην Κρήτη συνίστατο σε απλές "διαιρούσες προλήψεις". Υπήρχε βέβαια κει το παράδειγμα της Θεσσαλίας πού, όταν το 1881 προσαρτήθηκε στην Ελλάδα, πολλοί μουσουλμάνοι άλλαξαν θρήσκευμα και παρέμειναν. Ίσως λοιπόν να επικρατούσε η εντύπωση ότι και στην Κρήτη θα συνέβαινε εύκολα το ίδιο με τους ελληνόφωνους μουσουλμάνους. Απεδείχθη ότι ήταν μια τακτική προσεταιρισμού, που όμως πολλά προβλήματα δημιούργησε ανάμεσα στους χριστιανούς που είχαν νοιώσει ότι αδικούνται από το φιλομουσουλμανισμό του Βενιζέλου. Αναμφίβολα μια μεγάλη μερίδα μουσουλμάνων της Κρήτης έψαχνε να βρει μια πολιτική έκφραση πότε στους Βενιζελικούς και πότε στους Ενωτικούς, χωρίς να το πετυχαίνει, γιατί η Αγγλική πολιτική υπέθαλπε άλλοτε ταυτόχρονα τους στόχους της Πύλης και των Αυτονομιστών και άλλοτε προωθουσε θέσεις των Ενωτικών, σύμφωνα με το ρητό "διαίρει και βασίλευε". Την εμπιστοσύνη τους στο Βενιζέλο απέσυραν οι μουσουλμάνοι Κρήτες, όταν κατά την προεδρεία του στη Συνέλευση των Αρχανών κατηγορήθηκε ως πράκτωρ της Εθνικής Εταιρείας (Οκτ. 1897). 'Άλλωστε μέχρι τα τέλη του 1898 ο Βενιζέλος απαιτούσε από τις Μεγάλες Δυνάμεις να εφαρμόσουν ανένδοτο αποκλεισμό των συγκεντρωμένων μουσουλμάνων που εixαν καταφύγει στις πόλεις και τις παραλίες του νησιού, με στόχο να τους κρατά μακριά από τις περιουσίες τους. Το 1897, η διαιρετική τακτική της Πύλης έφερε τις Προστάτιδες δυνάμεις στο νησί, για να επιβάλουν την ειρήνη και τα γεγονότα οδήγησαν την Κρήτη σε ένα είδος "καντονοποιησης ". Οι Άγγλοι που κατέλαβαν τότε το Κεντρικό τμήμα της βρήκαν ευκαιρία και υπέθαλψαν στο Ηράκλειο τον βασιβουζουκισμό (άτακτοι αντάρτες) των μουσουλμάνων που οπλίζονταν από τα Τουρκικά στρατόπεδα και κρατούσαν έτσι μόνιμα ταραγμένη την εικόνα που εμφάνιζε το νησι. Η "Διεθνοποίηση" του Κρητικού Ζητήματος αποτελεί έναν έξυπνο ελιγμό της Πύλης, μόλις διαπίστωσε ότι δεν εixε ελπίδες να κρατήσει για πολύ ακόμα την Κρήτη για όλες οι παραπέρα ενέργειες της είναι αυτές μιας σοφής απαγκίστρωσης.
Μετά την παραχώρηση του Χάρτη της Χαλέπας(1868) προσπάθησε να προωθήσει τα συμφέροντά της μέσα από πολιτικούς μηχανισμούς. Ενώ λοιπόν ο προσφερόμενος κοινοβουλευτισμός άνοιγε για τη χριστιανική κοινότητα τους ασκούς μιας λυσσαλέας κομματικής αντιπαλότητας (δεν έλειψαν οι μεταξύ των αρχηγών των κομμάτων αλληλοκατηγορίες ότι υποκινούντο από τη μια ή την άλλη αρχή), η Πύλη μεταμόρφωσε σε βουλευτές τους παλιούς μπέηδες και αγάδες έναντι μισθού. Ελάχιστη επιτυχία θα εixε πάντως χωρίς την παρελκυστική πολιτική της Αγγλίας η οποία για να απομακρύνει από την Αίγυπτο και τη Μ. Ανατολή το ενδιαφέρον των υπολοίπων Δυνάμεων, συνέβαλε δραστήρια στη διαιρετική τακτική που έθεσε σε εφαρμογή η Πύλη. Δόλια η Πύλη, με τη βοήθεια των Μουσουλμανικών Κομιτάτων και διαφόρων δημεγερτών, εντόπιων, αλλά και ξένων γνωστής δράσης από τις σφαγές των Αρμενίων, φανάτισε και εκφόβισε τους μουσουλμάνους του νησιού, και τελικά κατάφερε να τους πείσει ομαδικά ότι έπρεπε να συρρεύσουν στις μεγάλες πόλεις. 60.000 μουσουλμάνοι εγκλωβίστήκαν στο Ηράκλειο (Αγγλικός τομέας κατοχής) καθώς και στις υπόλοιπες πόλεις. Περιεφέροντο ξαθλιωμένοι, εξαρτημένοι από τα συσσίτια τροφίμων που τους παρείχε η Τουρκική Κυβέρνηση, ενώ οι επίτηδες απλήρωτοι και δυσαρεστημένοι Τούρκοι χωροφύλακες τους παρέσυραν σε έκτροπα και εμπρησμούς. Τα έκτροπα έδωσαν την αφορμή να καταπατηθούν μουσουλμανικές περιουσίες και να γίνουν οι πιο άγριες σφαγές με θύματα κυρίως μουσουλμάνους γεωργούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι χωρίς αιτία σφαγές των φιλήσύχων Τουρκοκρητών της Σητείας (μουσουλμανοφανείς). Στην Κεντρική Κρήτη καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα 80 μουσουλμανικά χωριά. Τις σφαγές εκτέλεσαν ορεσίβιοι κατ' εντολή χριστιανών εμπόρων και έτσι εξουδετερώθηκαν όλοι οι μουσουλμάνοι ελαιοπαραγωγοί τον νησιού. Οι μελετητές χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή ως "εποχή ασάφειας", δεδομένου ότι οι Χριστιανοκρήτες, κινούμενοι ελεύθερα στην ύπαιθρο καταστρέφουν ή τροποποιούν κάθε είδους στοιχείο που επιθυμούν. Τα αμοιβαία έκτροπα έδωσαν στην Πύλη επιχειρήματα για την ανάγκη διατήρησης μέρούς τον στρατού της στην Κρήτη για την προστασία των μουσουλμάνων. Οι χριστιανοί παραμέρισαν τα μαχαίρια και περιορίστηκαν στις πολιτικές διαπραγματεύσεις με τις Προστάτιδες Δυνάμεις ενώ συνέχιζαν να δρουν οι "άτακτοι" Τουρκοκρήτες με την κάλύψη και υποστήριξη των Άγγλων.
Άγνωστο είναι ποια εξέλιξη θα εixαν ευνοήσει οι Άγγλοι εάν δεν συνέβαινε το μοιραίο λάθος. Οι Τουρκοκρήτες αρχηγοί Κοτσιφόν, Κικιρίδας και Ντελή Αχμετάκης, προσπαθώντας να εμποδίσουν τη συνδιαχείρηση με χριστιανούς υπαλλήλους του πλουτοφόρου γι αυτούς Τελωνείου Ηρακλείου, τους κατέσφαξαν μαζί με τους Άγγλους στρατιώτες και τον Άγγλο Πρόξενο. Το περιστατικό εξόργισε τον Άγγλο Ναύαρχο και μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 1898 δεν απόμεινε ούτε ένας Τούρκος στρατιώτης επάνω στο νησί. Η απομάκρυνση του Τουρκικού στρατού σηματοδότησε και την αποδημία του μισού περίπου μουσουλμανικού πληθυσμού (44.000 άτομα περ.), λίγο πριν φτάσει στην Κρήτη ο Πρίγκιπας της Ελλάδος Γεώργιος, ως Αρμοστής.
Η εγκατάσταση στη Μικρά Ασíα
Πολλές συζητήσεις εixαν προηγηθεί μεταξύ των ενδιαφερομένων και των Δυνάμεων για τον τόπο μεταφοράς και εγκατάστασης των Τουρκοκρητών. Εναλλακτικά εixαν εξεταστεί η Ρ ό δ ο ς, που κατά τα 3/4 ήταν τότε έρημη κατοiκων, το Δ ά λ ι της Κυπρου - επαρχ. Λευκωσίας - πλάι στους επίσης ελληνόφωνους (και ελληνικής καταγωγής) μουσουλμάνους της Πελοποννήσου που είχαν μεταφερθεί εκεί μετά την επανάσταση του 1821, ενώ για τους μουσουλμάνους σφουγγαράδες της Σητείας ζητήθηκε η περιοχή της Β ε γ γ ά ζ η ς που όμως δεν εγκρίθηκε από τους Γάλλους. Τελικά, εκτός από όσους αμείφθηκαν με αξιώματα για τις υπηρεσίες που εixαν προσφέρει προς την Πύλη και κατοίκησαν στην Κωνσταντινούπολη, οι υπόλοιποι, πένητες και ταλαιπωρημένοι, εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Σμύρνη και την ευρύτερη περιοχή της.
Όταν τελείωσε ο ρόλος των μουσουλμάνων Κρητών επάνω στο νησί, οι Τούρκοι, ταλαντούχοι στην μετακίνηση πληθυσμών, τους εμφύτευσαν σαν μοχλό πίεσης ανάμεσα στους χριστιανικούς πληθυσμούς που ζούσαν στο Μικρασιατικό έδαφος. Η εγκατάσταση των Τουρκοκρητών, καθώς και άλλων προσφύγων μουσουλμάνων από τα Βαλκάνια στην περιοχή αυτή, άλλαξε ραγδαία τη φυσιογνωμία της και τη μετέτρεψε σε χώρο αντυπαλότητας με θύματα τους μικρασιάτες Έλληνες. Ειδικότερα στη Μικρά Ασία μουσουλμάνοι Κρήτες έδρασαν:
1. ως μονάδες οικονομικής πίεσης: Κινδυνεύει ο Ελληνισμός της Ιωνίας από τους Τουρκοκρήτες και τον οικονομικό τους ανταγωνισμό, γράφει στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από τη ΜΑ ο Α Μ. Ανδρεάδης το 1909.
2. ως μέλη συμμοριών που εξόντωναν και τρομοκρατούσαν φιλήσυχους χριστιανούς αγρότες με σκοπό να εξαναγκαστούν σε φυγή, για να αλλοιωθεί η πληθυσμιακή φυσιογνωμία των παραλίων. Η δράση τους αυτή έγινε εντονότερη κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών και του Α' Παγκ. πολέμου. Γνωστό είναι ότι το 1911 σχεδίαζαν τη δολοφονία του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου καθώς και του Μητροπολίτου Εφέσου, ενώ επίσης υπάρχουν μαρτυρίες ότι το 1916 πρωτοστάτησαν στον εμπρησμό της Ελληνικής συνοικίας της Νέας Εφέσου (Κουσάντασι).
3. ως προβοκάτορες για την προώθηση συγκεκριμένων σχεδίων. Για παράδειγμα καταγγέλλεται από το Πατριαρχείο στις 25 Φεβρ. 1914 ότι το Τουρκικό Κομιτάτο χρησιμοποιούσε Τουρκοκρήτες οι οποίοι παρίσταναν τους πράκτορες της Ελληνικής Κυβέρνησης που προέτρεπαν 'Έλληνες Μικρασιάτες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μεταναστεύσουν στις Νέες Χώρες της Ελλάδος (Μακεδονία, Θράκη).
Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι και οι Τούρκοι της Μικράς Ασίας τους αντιμετώπισαν με επιφύλαξη, σε πολλές περιπτώσεις με εχθρότητα αλλά και φόβο, γιατί διέκριναν σ' αυτούς φανατισμό και εριστικό πνευμα. Το στοιχείο του φανατισμού αξιοποιήθηκε από το Τουρκικό κράτος και με την αθρόα στρατολόγησή τους κατά τη διάρκεια του Α' Παγκ. πολέμου. Τους παρέταξαν στην πρώτη γραμμή στα Δαρδανέλια και στον Καύκασο με αποτέλεσμα πολλοί να σκοτωθουν. Ενώ λοιπόν αυτοί ιδιαίτερα ταλαιπωρήθηκαν και υπέφεραν, οι ειδήσεις και οι επιστολές που λάβαιναν από την Κρήτη μαρτυρούσαν πως οι αδελφοί και συμπατριώτες τους ευδαιμονούσαν.
Η δράση τους το 1922
Η στρατολόγηση πολλών Τουρκοκρητών στο Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών από τον τότε Βαλή Σμύρνης Νουρεντίν Πασά, που το 1922 πρωτοστάτησε στη δολοφονία του Χρυσοστόμου Σμύρνης, τους συνέδεσε με τη δράση των Νεοτούρκων καθώς και των ομάδων των "τσετών". Μαγνησία, Σώκια, Κουσάντασι, Μούγλα, Κιουλούκι... χάρη στη δράση αυτή απέβησαν κέντρα του αντιχριστιανικού κινήματος, ιδίως μετά το 1912, όταν η Κρήτη προσαρτήθηκε στην Ελλάδα και η Τουρκική Κυβέρνηση τους χαρακτήρισε επίσημα "πληγέντες". Το βέβαιο λοιπόν είναι πως την προσάρτηση της Κρήτης την πλήρωσε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας με άφθονο αίμα.
Οι βρακοφόροι Τουρκοκρήτες που το 1919, κάτω από τα πλατάνια της πλατείας Τιρκιλικ στη Σμύρνη, υποδέχτηκαν σαν θεό τους τον Κρητικό βουλευτή Μix. Μακράκη (απεσταλμένο από τον Ελευθ. Βενιζέλο) και τον άκουσαν να τους συμβουλεύει να μην παρασύρονται από το Συνδικάτο των Νεοτούρκων και να μείνουν αμέτοχοι σε όσα συμβούν, ερευνητέο είναι το π ώ ς σκέφτηκαν και έδρασαν κατά τη διάρκεια της Ελληνικής κατοχής. Πάντως στο στρατό που αποβιβάστηκε σε λίγο στη Σμύρνη θα αναγνώρισαν και παλιούς αντιπάλους τους να υπηρετούν στο 8ο Σύνταγμα Κρητών, ίσως όμως και φίλους και συγγενείς. Επίσης γνωστή τους ήταν και η σκαιά προσωπικότητα τον Υπάτού Αρμοστή Σμύρνης Α. Στεργιάδη, έμπιστου τον Ελ. Βενιζέλου, συνεργάτη τον απ' τον καιρό τον Θέρισου, που έσπευσε να επανδρώσει τις οικονομικές και διοικητικές υπηρεσίες της Αρμοστείας Σμύρνης κατά προτίμηση με Κρήτες (Αρχείο Ροδά). Όπως είναι γνωστό, η Σύμβαση Ανταλλαγής του 1923 περιέλαβε και τους υπόλοιπούς μουσουλμάνους Κρήτες οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία. Δεν μας είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός τους αλλά άγνωστος είναι κι ο αριθμός των προσφύγων μικρασιατών πού σύμφωνα με την εν λόγω Σύμβαση εγκαταστάθηκαν κι αποκαταστάθηκαν αντίστοιχα στην Κρήτη. Η Κοινωνία των Εθνών στην επίσημη έκθεσή της τον 1926 βεβαιώνει ότι στην Κρήτη τελικά εγκαταστάθηκαν μόνο 4000 οικογένειες προσφύγων, κυρίως στην περιοχή Χανίων, κοντά στην πόλη. Ο αριθμός αυτός είναι οπωσδήποτε δυσανάλογα μικρός σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των Τουρκοκρητών πού αποχώρησαν από το νησί από το 1897 μέχρι το 1923. Αυτό σημαίνει ότι από τις ιδιοκτησίες που εγκαταλείφθηκαν από αυτούς, ένα μικρό μόνο ποσοστό αποδόθηκε ως ανταλλάξιμη περιουσία στους Μικρασιάτες. „Ορθόν αληθεί αει“.
Η σημερινή κατάσταση
Οι Τουρκοκρήτες είναι σήμερα ενταγμένοι στη σύγχρονη Τουρκική Κοινωνία. Κατοικούν σε μεγάλο αριθμό πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών που εκτείνονται από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Νοτιοδυτική επαρχία Χατάϋ. Σε πολλές από αυτές αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, όπως χαρακτηριστικά στο Μαρμαρά, στο Αϊβαλί, τον Τσεσμέ, το Δικιλί, το Νταβουτλάρ και τα χωριά Αχμέντιγε και Σελίμιγε της περιοχής Αντάλειας. Σε άλλες κωμοπόλεις αποτελούν μειονότητα, όπως στο Κουσάντασι, τα Σώκια, τα Μούγλα, την Αλικαρνασσό (Μποντρούμ), το Τσανάκαλε και τη Μαρμαρίδα, ενώ ο αριθμός τους στις μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αδάνα), αν και απροσδιόριστος φαίνεται αξιοσημείωτος. Συχνά τους εντοπίζουμε στις παρυφές πόλεων, σε χωριστές συνοικίες, με μικρά λευκοβαμμένα σπίτια. Στα σπίτια αυτά ζουν από το 1913, όταν η Οθωμανική Κυβέρνηση τους Θεώρησε επίσημα "πρόσφυγες" και τους παραχώρησε μικρές ιδιοκτησίες για την εγκατάστασή τους. Μια τέτοια συνοικία, γνωστή με το όνομα "τα Κρητικά", συναντάμε στην είσοδο της πόλης των Σωκίων, ακριβώς απέναντι από την παλιά Ελληνική γειτονιά.
Παραδέχονται πως οι πρόγονοί τους ήταν ελληνικής καταγωγής, αφού άλλωστε κι οι περισσότεροι απ' τους νεότερους μιλούν ακόμα τη χαρακτηριστική "κρητική" διάλεκτο ή το λιγότερο "καταλαβαίνούν" Ελληνικά. Σε συζητήσεις αποφεύγουν να θίξουν το ταραγμένο παρελθόν και τις ιδιαίτέρες συνθήκες που οδήγησαν στη νέα τάξη πραγμάτων της ευρύτερης περιοχής. Δεν παραλείπουν πάντως μερικοί από αυτούς να εξάρουν το ρόλο των Τουρκοκρητών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου στην περίθαλψη και διάσωση πολλών Ελλήνων που διέφευγαν μέσω Τουρκίας και την Παλαιστίνη.
Διακρίνονται για την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα, χωρίς να αποτελούν βέβαια εξαίρεση για το λόγο αυτό, δεδομένού ότι και άλλες μειονότητες εμφανίζουν πολιτισμικές ιδιαιτερότητες μέσα στο πληθυσμιακό μωσαïκό της Τουρκίας. Στην περίπτωση όμως των Τουρκοκρητών, πέρα από τα οικογενειακά ήθη και έθιμα, τους τρόπούς διασκέδασης, το χιούμορ, τις συνήθειες στο φαγητό, κλπ, αυτό που τους καθιστά μια ξέχωρη μειονότητα είναι ότι όλοι ανεξαιρέτως διατηρούν τη μνήμη της κρητικής τους καταγωγής και επιθυμούν να επισκεφτούν την Κρήτη και τα χωριά των παππούδων τους. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η ισχυρή εκτίμηση και ο σεβασμός πού τρέφουν απέναντι στους δεσμούς αίματος, η αυτό άλλωστε διατηρούν στενές τις οικογενειακές σχέσεις. Βέβαια οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί παρατηρούνται σε όλες τις μειονότητες της Τουρκίας, γιατί αποτελούν "δύναμη συντήρησης" σε περιβάλλον όπου ασκούνται συνεχείς πιέσεις και είναι όλα επισφαλή και ρευστά. Στην περίπτωση των Τουρκοκρητών οι οικογενειακοί δεσμοί ίσως υπήρξαν το αντιστάθμισμα στην αδυναμία τους να εκφραστούν συλλογικά όπως, για παράδειγμα, μέσα από Συλλόγους και Σωματεία. Κάτω από άλλες συνθήκες, κοινωνικές και πολιτικές, είναι βέβαιο ότι οι Τουρκοκρήτες θα είχαν οργανωθεί σε τέτοιους φορείς μνήμης, όπως οι Μικρασιάτες στην Ελλάδα.
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τους Τουρκοκρητες κι αυτά δεν ξεπερνούν χρονικά τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν πλέον, με την κορύφωση του Κρητικού ζητήματος, σχεδόν οι μισοί αναγκάστηκαν να εκπατριστούν. Οι άλλοι μισοί περίμεναν στην Κρήτη μέχρι το 1923, οπότε ανταλλάχτηκαν αναγκαστικά. Ελάχιστες οι αναφορές γι' αυτούς από κει και πέρα. Ακόμα κι αυτές οι διεθνείς Συμβάσεις-ακολουθήματα της Συμφωνίας Ανταλλαγής του 1923 (η 9η Δήλωσης, η Σύμβασης Αγκύρας του 1926, η Συμφωνία Αθηνών του 1926) μήτε που τους κατονομάζουν. Κι όμως, αποτελούν τη θυελλώδη σκιά σε όλα τα τραπέζια συζητήσεων εκείνης της εποχής. Τι απέγιναν οι Τουρκοκρήτες; Ποια η δράση τους επάνω στην Κρήτη και αργότερα; Πού βρίσκονται σήμερα και τι σκέφτονται; Αυτοί τους οποίούς κανείς δε συσχέτισε τη συνολική τους ιστορία και τύχη με την τύχη του μικρασιατικού ελληνισμού...
Στις μελέτες του Πανεπιστημίου Κολονίας (1989), βλέπούμε ότι στις εθνικές ομάδες πού σήμερα περικλείονται στα σύνορα της Δημοκρατίας της Τουρκίας (καταχωρούνται 47 γενεές κατηγορίες), οι Τουρκοκρήτες, μαζί με τους Τουρκοκύπριους και τους Πόντιους Οφλήδες, αποτελούν μειονότητα, με τον τίτλο "Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι εκτός Βαλκανίων". Οι Τουρκοκρήτες είναι εξισλαμισμένοι 'Έλληνες, διευκρινίζει η μελέτη, που μιλούν τα "κρητικά", μια ελληνική διάλεκτο του Νοτίου Αιγαίού, κι ενώ πολλοί απ' αυτούς εμφανίζονται στη Σμύρνη (το 1965) ως Μπεκτασήδες, μέσα από δείγμα 898 ατόμων, οι 262 δηλώνουν Χριστιανοί!
Η δημιουργία μιας ταυτότητας
Οι πληροφορίες αυτές ανοίγουν τις πόρτες σε θέματα που μόνο εν κλειστώ συζητούνται. 'Όπως στην Αλβανία, στην Κύπρο, αλλά και σε τόσα άλλα μέρη, έτσι και στην Κρήτη, ο μουσουλμανικός πληθυσμός δημιουργήθηκε χωρίς τη συρροή ξένων στη χώρα αλλά με μόνη την αποστασία. Όλοι οι μουσουλμάνοι της Κρήτης είναι „μπουρμαδες“, εξωμότες η παιδιά εξωμοτών, λέει το 1700 ο Τουρνεφόρ. Μαζικοί εξισλαμισμοί στην Κρήτη αρχίζουν πριν την πολιορκία του Χάνδακα. Το προσηλυτιστικό έργο των Δερβίσικων ταγμάτων, που συνεκστράτευαν με τους Γαζήδες, βοηθήθηκε από το εθνολογικό και κοινωνικό υπόστρωμα που βρήκαν στο νησί, μετά από αιώνες κατοχής, εκμετάλλευσης και μεταμορφώσεων από Σαρακηνούς, Βυζαντινούς και Ενετούς. Γιατί, και επί Αραβοκρατίας, πολυάριθμοι Κρητικοί αλλαξοπίστησαν, αν και επέστρεψαν στο Χριστιανισμό, όταν πήραν πίσω το νησί οι Βυζαντινοί. Θέατρο μαχών για τη Μεγάλη Εκκλησία υπήρξε ανέκαθεν η Κρήτη, όπου κραταιό αντίπαλο της αποτέλεσαν τα εγκόσμια πλεονεκτήματα που πρόσφεραν συμφέρον και ισλαμισμός. Μετά την κατάκτηση του νησιού απο τους Τούρκους οι Ενετικές γαίες γύρω από το Ρέθυμνο, το Ηράκλειο, τα Χανιά και τους δρόμους συγκοινωνίας του νησιού, έγιναν τιμάρια για τους αρχηγούς σπαχήδες και τους εξισλαμισμένους Κρήτες που πολέμησαν στο πλευρό των Τούρκων - αν και γνωρίζουμε πως πολλοί Κρήτες πολέμησαν μες απ' τα κάστρα, στο πλευρό των Ενετών. Ο πληθυσμός εixε κιόλας διαιρεθεί. Οι χριστιανοί απωθήθηκαν προς τα τρία μεγάλα βουνά και τις ακτές Σφακιών και Μιραμπέλου. "Ξεκουκούλωτους" αποκαλούσαν στις δυτικές επαρχίες αυτούς τους εξισλαμισμένους Κρητικούς γενίτσαρους, με την έννοια του αδιάντροπου, του ανθρώπου πέρα από τα όρια, χαρακτηρισμός που αγκάλιαζε κι απόψεις των Οθωμανών -ελάχιστων και πάντα περαστικών απ' το νησί- γι' αυτούς τους ιδιόρρυθμους μουσουλμάνους της Κρήτης. Περιγράφονται ως θρησκευτικά αδιάφοροι, να πίνουν κρασί (που άλλωστε παράγουν), να μην ξέρουν ούτε μα λέξη Τουρκικά. Από τους γάμους τους με χριστιανές προκύπτουν "μικτές" οικογένειες, γιατί οι γυναίκες τους δεν υποχρεώνονται ν' αλλάξουν δόγμα. Βαφτίζουν παιδιά φίλων και συγγενών τους χριστιανών και αλληλοαποκαλούνται "σύντεκνοι". Κυριολεκτικά ανεξέλεγκτοι από την Πύλη, μετέτρεψαν την Κρήτη στην πιο κακοδιοικούμενη επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενδιαφέρουσα είναι η Ιστορία του Γενιτσαρισμού στο νησί και αποκαλυπτικές εκείνες οι σελίδες της που έχουν καταχωρισθεί στα Οθωμανικά Αρχεία του νησιού. Αδέλφια με διαφορετικό θρήσκευμα, οικογένειες ετερόθρησκες, δεμένες με κληρονομικούς και επιχειρηματικούς δεσμούς, με δεσμούς αίματος. "Όλοι επιζητούσαν τη γνωριμία των Γενίτσάρων, γιατί έτσι αποκτούσαν προστασία, αλλά και... τη δυνατότητα να γραφτούν κι οι ίδιοι στον "Ορτά", να απαλλαγούν δηλαδή από φορολογίες, να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Η Πύλη δεν τα έλεγχε όλα αυτά. Το 1813 επέλεξε έναν εξωμότη Χριστιανό, τον Χατζή Οσμάν Πασά, με μυστική εντολή, να καταπνίξει τους πιο ανυπότακτους γενίτσαρους, στηριζόμενος στη βοήθεια των ντόπιων χριστιανών. Η αποστολή του εντεταλμένου αξιοθαύμαστα εκτελέστηκε, με εξαίρεση το Ηράκλειο, όπου οι Τουρκοκρήτες δεν του επέτρεψαν να πατήσει ποτέ. Δεν ήταν άλλωστε δύσκολο στις τόσο ρευστές εκείνες εποχές να διαβάλουν το Χατζή Οσμάν Πασά που τελικά απαγχονίστηκε στην Προύσα. Πολλά έχουν γραφεί από περιηγητές και Χριστιανοκρήτες - πρέπει να ομολογήσουμε – ως επí το πλείστον ιστορικούς για τις αυθαιρεσίες, τα αιμοβόρα εγκλήματα των γενιτσάρων Κρητών σε βάρος των χριστιανών, την εξαθλίωση των τελευταίων και την απώθησή τους μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα στις ορεινές περιοχές και στα έρημα κορφοβούνια του νησιού με τα κρησφύγετα των Χαϊνηδων οι οποίοι έκαναν κλεφτοπόλεμο εναντίον των Γενίτσάρων. Η εικόνα όμως συμπληρώνεται υποχρεωτικά με τα εξίσου ειδεχθή εγκλήματα χριστιανών και με το φόβο, εντέλει, που ενέσπειραν στους φιλήσυχους αλλά ιδίως στους πλούσιους κατοίκους του νησιού, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, οι εξεγερμένες ομάδες των παλικαράδων με το ζωηρό ταμπεραμέντο.
Κάτω από την Οθωμανική Διοίκηση, η Μεγάλη Εκκλησία αποκατέστησε τη θρησκευτική ιεραρχία, που είχαν καταλύσει οι Ενετοί, και η Κρήτη συνδέθηκε με την ιερή κοινότητα του Άθω, μέσω της οποίας η Ρωσία διατηρούσε επαφή με τους ορθόδοξους υπηκόους της Πύλης. Η προπαγάνδα αυτή συνοδευόταν από τα μηνύματα, τους θρύλούς και τη μεγάλη προσδοκίας για μια απελευθέρωση, που θα ερχόταν από το Μόσκοβα, αλλά και από προσφορά χρημάτων και πολεμοφοδίων. Ξεχώρισαν λοιπόν σύντομα οι Κρήτες οπλαρχηγοί και συγκέντρωσαν τα "παλικαριά" τους και, όπως κάθε τόσο έφθαναν όπλα και άφθονα χρήματα απ' τη Ρωσία στο νησί, οι οπαδοί της Προσδοκίας αυτής επαναστατούσαν με συχνότητα κάθε δέκα χρόνια. Η ιδιότητα του επαναστάτη δεν ήταν μόνο τιμητική αλλά και προσοδοφόρα. Κάτω από το πρίσμα αυτό θα πρέπει να ξαναδεί κανείς τη συρροή ενόπλων ομάδων και από άλλες περιοχές στην Κρήτη.
Η αναμέτρηση
Από τις αρχές του 19ου αιώνα αρχίζουν να συσσωρεύονται, η μια μετά την άλλη, οι αιτίες που εν τέλει θα οδηγήσουν τις δυο κοινότητες στην τελική αναμέτρηση:
α) Τα μέτρα που έλαβε από το 1822 ο Μωχάμετ-Άλη της Αιγύπτου για την ιδιοκτησία και εκμετάλλευσή της, έβλαψαν ιδιαίτερα και ποικιλότροπα τους Τουρκοκρήτες, ώστε, μετά το 1828-29, αλλάζει ο χάρτης εγκατάστασης των κοινοτήτων στο νησί. Οι Μουσουλμάνοι περιορίζονται στην Κεντρική Κρήτη και στις μεγάλες πόλεις.
β)Στις πόλεις δημιουργείται ένας νέος αστικός πληθυσμός από μουσουλμάνους πρώην αγρότες που αποκτούν εμπορικά επαγγέλματα αλλά και από χριστιανούς των οποίων η εμπορική δραστηριότητα ευνοείται μετά τη Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή.
Ενώ λοιπόν στις πόλεις, ανάμεσα στις δυο κοινότητες, κάτω απο τους συνεχώς αυξανόμενους δεσμούς αίματος και συμφερόντων (μικτές οικογένειες, συνεταιρισμοί), δρουν συμφιλιωτικές δυνάμεις, οι μόνιμα επαναστατημένοι χριστιανοί της υπαίθρού συμβάλλουν στη σταδιακή συρρίκνωση της μουσουλμανικής κοινότητας. Η βιβλιογραφία προσφέρει τους παρακάτω αριθμούς: από 200-220.000 μουσουλμάνους και 60.000 χριστιανούς, το 1770, σε εκατό περίπου χρόνια υπάρχουν 65.000 μουσουλμάνοι και 250.000 χριστιανοί. Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι αδιευκρίνιστος αριθμός Τουρκοκρητών, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, επέστρεψε στη χριστιανική πίστη, όπως για παράδειγμα η οικογένεια των κρυπτοχριστιανών Κουρμούληδων.
Η νέα πραγματικότητα συνοδευόταν από οράματα για οικονομική ανάπτυξη, αφού το νησί έμεινε για δυο περίπου αιώνες, υπό τη διακυβέρνηση της Πύλης, χωρίς έργα, συγκοινωνίες, σύγχρονη διοίκηση. "Οι Κρήτες δεν είναι μόνο παλικαριά, έχουν και άλλες φιλοδοξίες..." μας βεβαιώνουν παρατηρητές. Οι μεγάλες πλουτοπαραγωγικές αλλά εγκαταλελειμμένες πεδιάδες του νησιού, ιδιοκτησίες των αγάδων ή μουσουλμανικών τεμένων , αποτελούσαν πειρασμό και οι Κρήτες χριστιανοί επιθυμούσαν την αξιοποίησή τους. Φυσικά απαιτούντο και τα κεφάλαια. Το σχέδιο για τη δημιουργια μιας Κρητικής κτηματικής Τραπεζας (που Θα προκατέβαλε για τις μουσουλμανικές γαίες και θα τις διέθετε έναντι δανείου εξοφλητέου σε δεκαετία) ωριμάζει παράλληλα με τη σκέψη για αποδημία (ή και απέλαση) των μουσουλμάνων Κρητών.
Σε όλη την κρίσιμη περίοδο για το Κρητικό Ζήτημα από την επιβολή του Χάρτη της Χαλέπας(1868-1889)), οι Κρητικοί βρέθηκαν διαιρεμένοι σε δύο πολιτικά κόμματα, τους Συντηρητικούς και τους Φιλελεύθερους, με αντίστοιχους αρχηγούς τον Ι. Κούνδουρο και τον νεαρό δικηγόρο Ελευθέριο Βενιζέλο. " Ε υ ρ ω π α ι σ τ έ ς " θεωρήθηκαν οι Κρήτες που ονειρεύονταν μια οικονομική ανάπτυξη βασισμένη σε δανεισμό ευρωπαϊκών κεφαλαίων τα οποία ήδη εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους. Στις τάξεις των Ευρωπαϊστών βέβαια ανήκαν και πολλοί μουσουλμάνοι και πάνω σ' αυτήν την κοινή προσδοκία στηρίχτηκε αρχικά το κόμμα των Φιλελευθέρων το οποίο, όπως άλλωστε και η Αγγλική πολιτική, προωθούσε αυτονομιστικές λύσεις για την Κρήτη. Οι αυτονομιστές αποδέχονταν να παραμείνουν οι μουσουλμάνοι στην Κρήτη και να ζήσουν από κοινού ειρηνικά. Είναι αλήθεια ότι ο Βενιζέλος πολλούς μουσουλμάνους έκανε να πιστέψουν πως "θα συνευδαιμονήσουν ως τέκνα μιας και της αυτής γης", εάν κάποτε υπαχθούν σε νόμους δίκαιους, ή ότι αυτό που αντιστράτευε μέχρι στιγμής τις δυο κοινότητες στην Κρήτη συνίστατο σε απλές "διαιρούσες προλήψεις". Υπήρχε βέβαια κει το παράδειγμα της Θεσσαλίας πού, όταν το 1881 προσαρτήθηκε στην Ελλάδα, πολλοί μουσουλμάνοι άλλαξαν θρήσκευμα και παρέμειναν. Ίσως λοιπόν να επικρατούσε η εντύπωση ότι και στην Κρήτη θα συνέβαινε εύκολα το ίδιο με τους ελληνόφωνους μουσουλμάνους. Απεδείχθη ότι ήταν μια τακτική προσεταιρισμού, που όμως πολλά προβλήματα δημιούργησε ανάμεσα στους χριστιανούς που είχαν νοιώσει ότι αδικούνται από το φιλομουσουλμανισμό του Βενιζέλου. Αναμφίβολα μια μεγάλη μερίδα μουσουλμάνων της Κρήτης έψαχνε να βρει μια πολιτική έκφραση πότε στους Βενιζελικούς και πότε στους Ενωτικούς, χωρίς να το πετυχαίνει, γιατί η Αγγλική πολιτική υπέθαλπε άλλοτε ταυτόχρονα τους στόχους της Πύλης και των Αυτονομιστών και άλλοτε προωθουσε θέσεις των Ενωτικών, σύμφωνα με το ρητό "διαίρει και βασίλευε". Την εμπιστοσύνη τους στο Βενιζέλο απέσυραν οι μουσουλμάνοι Κρήτες, όταν κατά την προεδρεία του στη Συνέλευση των Αρχανών κατηγορήθηκε ως πράκτωρ της Εθνικής Εταιρείας (Οκτ. 1897). 'Άλλωστε μέχρι τα τέλη του 1898 ο Βενιζέλος απαιτούσε από τις Μεγάλες Δυνάμεις να εφαρμόσουν ανένδοτο αποκλεισμό των συγκεντρωμένων μουσουλμάνων που εixαν καταφύγει στις πόλεις και τις παραλίες του νησιού, με στόχο να τους κρατά μακριά από τις περιουσίες τους. Το 1897, η διαιρετική τακτική της Πύλης έφερε τις Προστάτιδες δυνάμεις στο νησί, για να επιβάλουν την ειρήνη και τα γεγονότα οδήγησαν την Κρήτη σε ένα είδος "καντονοποιησης ". Οι Άγγλοι που κατέλαβαν τότε το Κεντρικό τμήμα της βρήκαν ευκαιρία και υπέθαλψαν στο Ηράκλειο τον βασιβουζουκισμό (άτακτοι αντάρτες) των μουσουλμάνων που οπλίζονταν από τα Τουρκικά στρατόπεδα και κρατούσαν έτσι μόνιμα ταραγμένη την εικόνα που εμφάνιζε το νησι. Η "Διεθνοποίηση" του Κρητικού Ζητήματος αποτελεί έναν έξυπνο ελιγμό της Πύλης, μόλις διαπίστωσε ότι δεν εixε ελπίδες να κρατήσει για πολύ ακόμα την Κρήτη για όλες οι παραπέρα ενέργειες της είναι αυτές μιας σοφής απαγκίστρωσης.
Μετά την παραχώρηση του Χάρτη της Χαλέπας(1868) προσπάθησε να προωθήσει τα συμφέροντά της μέσα από πολιτικούς μηχανισμούς. Ενώ λοιπόν ο προσφερόμενος κοινοβουλευτισμός άνοιγε για τη χριστιανική κοινότητα τους ασκούς μιας λυσσαλέας κομματικής αντιπαλότητας (δεν έλειψαν οι μεταξύ των αρχηγών των κομμάτων αλληλοκατηγορίες ότι υποκινούντο από τη μια ή την άλλη αρχή), η Πύλη μεταμόρφωσε σε βουλευτές τους παλιούς μπέηδες και αγάδες έναντι μισθού. Ελάχιστη επιτυχία θα εixε πάντως χωρίς την παρελκυστική πολιτική της Αγγλίας η οποία για να απομακρύνει από την Αίγυπτο και τη Μ. Ανατολή το ενδιαφέρον των υπολοίπων Δυνάμεων, συνέβαλε δραστήρια στη διαιρετική τακτική που έθεσε σε εφαρμογή η Πύλη. Δόλια η Πύλη, με τη βοήθεια των Μουσουλμανικών Κομιτάτων και διαφόρων δημεγερτών, εντόπιων, αλλά και ξένων γνωστής δράσης από τις σφαγές των Αρμενίων, φανάτισε και εκφόβισε τους μουσουλμάνους του νησιού, και τελικά κατάφερε να τους πείσει ομαδικά ότι έπρεπε να συρρεύσουν στις μεγάλες πόλεις. 60.000 μουσουλμάνοι εγκλωβίστήκαν στο Ηράκλειο (Αγγλικός τομέας κατοχής) καθώς και στις υπόλοιπες πόλεις. Περιεφέροντο ξαθλιωμένοι, εξαρτημένοι από τα συσσίτια τροφίμων που τους παρείχε η Τουρκική Κυβέρνηση, ενώ οι επίτηδες απλήρωτοι και δυσαρεστημένοι Τούρκοι χωροφύλακες τους παρέσυραν σε έκτροπα και εμπρησμούς. Τα έκτροπα έδωσαν την αφορμή να καταπατηθούν μουσουλμανικές περιουσίες και να γίνουν οι πιο άγριες σφαγές με θύματα κυρίως μουσουλμάνους γεωργούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι χωρίς αιτία σφαγές των φιλήσύχων Τουρκοκρητών της Σητείας (μουσουλμανοφανείς). Στην Κεντρική Κρήτη καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα 80 μουσουλμανικά χωριά. Τις σφαγές εκτέλεσαν ορεσίβιοι κατ' εντολή χριστιανών εμπόρων και έτσι εξουδετερώθηκαν όλοι οι μουσουλμάνοι ελαιοπαραγωγοί τον νησιού. Οι μελετητές χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή ως "εποχή ασάφειας", δεδομένου ότι οι Χριστιανοκρήτες, κινούμενοι ελεύθερα στην ύπαιθρο καταστρέφουν ή τροποποιούν κάθε είδους στοιχείο που επιθυμούν. Τα αμοιβαία έκτροπα έδωσαν στην Πύλη επιχειρήματα για την ανάγκη διατήρησης μέρούς τον στρατού της στην Κρήτη για την προστασία των μουσουλμάνων. Οι χριστιανοί παραμέρισαν τα μαχαίρια και περιορίστηκαν στις πολιτικές διαπραγματεύσεις με τις Προστάτιδες Δυνάμεις ενώ συνέχιζαν να δρουν οι "άτακτοι" Τουρκοκρήτες με την κάλύψη και υποστήριξη των Άγγλων.
Άγνωστο είναι ποια εξέλιξη θα εixαν ευνοήσει οι Άγγλοι εάν δεν συνέβαινε το μοιραίο λάθος. Οι Τουρκοκρήτες αρχηγοί Κοτσιφόν, Κικιρίδας και Ντελή Αχμετάκης, προσπαθώντας να εμποδίσουν τη συνδιαχείρηση με χριστιανούς υπαλλήλους του πλουτοφόρου γι αυτούς Τελωνείου Ηρακλείου, τους κατέσφαξαν μαζί με τους Άγγλους στρατιώτες και τον Άγγλο Πρόξενο. Το περιστατικό εξόργισε τον Άγγλο Ναύαρχο και μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 1898 δεν απόμεινε ούτε ένας Τούρκος στρατιώτης επάνω στο νησί. Η απομάκρυνση του Τουρκικού στρατού σηματοδότησε και την αποδημία του μισού περίπου μουσουλμανικού πληθυσμού (44.000 άτομα περ.), λίγο πριν φτάσει στην Κρήτη ο Πρίγκιπας της Ελλάδος Γεώργιος, ως Αρμοστής.
Η εγκατάσταση στη Μικρά Ασíα
Πολλές συζητήσεις εixαν προηγηθεί μεταξύ των ενδιαφερομένων και των Δυνάμεων για τον τόπο μεταφοράς και εγκατάστασης των Τουρκοκρητών. Εναλλακτικά εixαν εξεταστεί η Ρ ό δ ο ς, που κατά τα 3/4 ήταν τότε έρημη κατοiκων, το Δ ά λ ι της Κυπρου - επαρχ. Λευκωσίας - πλάι στους επίσης ελληνόφωνους (και ελληνικής καταγωγής) μουσουλμάνους της Πελοποννήσου που είχαν μεταφερθεί εκεί μετά την επανάσταση του 1821, ενώ για τους μουσουλμάνους σφουγγαράδες της Σητείας ζητήθηκε η περιοχή της Β ε γ γ ά ζ η ς που όμως δεν εγκρίθηκε από τους Γάλλους. Τελικά, εκτός από όσους αμείφθηκαν με αξιώματα για τις υπηρεσίες που εixαν προσφέρει προς την Πύλη και κατοίκησαν στην Κωνσταντινούπολη, οι υπόλοιποι, πένητες και ταλαιπωρημένοι, εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Σμύρνη και την ευρύτερη περιοχή της.
Όταν τελείωσε ο ρόλος των μουσουλμάνων Κρητών επάνω στο νησί, οι Τούρκοι, ταλαντούχοι στην μετακίνηση πληθυσμών, τους εμφύτευσαν σαν μοχλό πίεσης ανάμεσα στους χριστιανικούς πληθυσμούς που ζούσαν στο Μικρασιατικό έδαφος. Η εγκατάσταση των Τουρκοκρητών, καθώς και άλλων προσφύγων μουσουλμάνων από τα Βαλκάνια στην περιοχή αυτή, άλλαξε ραγδαία τη φυσιογνωμία της και τη μετέτρεψε σε χώρο αντυπαλότητας με θύματα τους μικρασιάτες Έλληνες. Ειδικότερα στη Μικρά Ασία μουσουλμάνοι Κρήτες έδρασαν:
1. ως μονάδες οικονομικής πίεσης: Κινδυνεύει ο Ελληνισμός της Ιωνίας από τους Τουρκοκρήτες και τον οικονομικό τους ανταγωνισμό, γράφει στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από τη ΜΑ ο Α Μ. Ανδρεάδης το 1909.
2. ως μέλη συμμοριών που εξόντωναν και τρομοκρατούσαν φιλήσυχους χριστιανούς αγρότες με σκοπό να εξαναγκαστούν σε φυγή, για να αλλοιωθεί η πληθυσμιακή φυσιογνωμία των παραλίων. Η δράση τους αυτή έγινε εντονότερη κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών και του Α' Παγκ. πολέμου. Γνωστό είναι ότι το 1911 σχεδίαζαν τη δολοφονία του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου καθώς και του Μητροπολίτου Εφέσου, ενώ επίσης υπάρχουν μαρτυρίες ότι το 1916 πρωτοστάτησαν στον εμπρησμό της Ελληνικής συνοικίας της Νέας Εφέσου (Κουσάντασι).
3. ως προβοκάτορες για την προώθηση συγκεκριμένων σχεδίων. Για παράδειγμα καταγγέλλεται από το Πατριαρχείο στις 25 Φεβρ. 1914 ότι το Τουρκικό Κομιτάτο χρησιμοποιούσε Τουρκοκρήτες οι οποίοι παρίσταναν τους πράκτορες της Ελληνικής Κυβέρνησης που προέτρεπαν 'Έλληνες Μικρασιάτες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μεταναστεύσουν στις Νέες Χώρες της Ελλάδος (Μακεδονία, Θράκη).
Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι και οι Τούρκοι της Μικράς Ασίας τους αντιμετώπισαν με επιφύλαξη, σε πολλές περιπτώσεις με εχθρότητα αλλά και φόβο, γιατί διέκριναν σ' αυτούς φανατισμό και εριστικό πνευμα. Το στοιχείο του φανατισμού αξιοποιήθηκε από το Τουρκικό κράτος και με την αθρόα στρατολόγησή τους κατά τη διάρκεια του Α' Παγκ. πολέμου. Τους παρέταξαν στην πρώτη γραμμή στα Δαρδανέλια και στον Καύκασο με αποτέλεσμα πολλοί να σκοτωθουν. Ενώ λοιπόν αυτοί ιδιαίτερα ταλαιπωρήθηκαν και υπέφεραν, οι ειδήσεις και οι επιστολές που λάβαιναν από την Κρήτη μαρτυρούσαν πως οι αδελφοί και συμπατριώτες τους ευδαιμονούσαν.
Η δράση τους το 1922
Η στρατολόγηση πολλών Τουρκοκρητών στο Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών από τον τότε Βαλή Σμύρνης Νουρεντίν Πασά, που το 1922 πρωτοστάτησε στη δολοφονία του Χρυσοστόμου Σμύρνης, τους συνέδεσε με τη δράση των Νεοτούρκων καθώς και των ομάδων των "τσετών". Μαγνησία, Σώκια, Κουσάντασι, Μούγλα, Κιουλούκι... χάρη στη δράση αυτή απέβησαν κέντρα του αντιχριστιανικού κινήματος, ιδίως μετά το 1912, όταν η Κρήτη προσαρτήθηκε στην Ελλάδα και η Τουρκική Κυβέρνηση τους χαρακτήρισε επίσημα "πληγέντες". Το βέβαιο λοιπόν είναι πως την προσάρτηση της Κρήτης την πλήρωσε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας με άφθονο αίμα.
Οι βρακοφόροι Τουρκοκρήτες που το 1919, κάτω από τα πλατάνια της πλατείας Τιρκιλικ στη Σμύρνη, υποδέχτηκαν σαν θεό τους τον Κρητικό βουλευτή Μix. Μακράκη (απεσταλμένο από τον Ελευθ. Βενιζέλο) και τον άκουσαν να τους συμβουλεύει να μην παρασύρονται από το Συνδικάτο των Νεοτούρκων και να μείνουν αμέτοχοι σε όσα συμβούν, ερευνητέο είναι το π ώ ς σκέφτηκαν και έδρασαν κατά τη διάρκεια της Ελληνικής κατοχής. Πάντως στο στρατό που αποβιβάστηκε σε λίγο στη Σμύρνη θα αναγνώρισαν και παλιούς αντιπάλους τους να υπηρετούν στο 8ο Σύνταγμα Κρητών, ίσως όμως και φίλους και συγγενείς. Επίσης γνωστή τους ήταν και η σκαιά προσωπικότητα τον Υπάτού Αρμοστή Σμύρνης Α. Στεργιάδη, έμπιστου τον Ελ. Βενιζέλου, συνεργάτη τον απ' τον καιρό τον Θέρισου, που έσπευσε να επανδρώσει τις οικονομικές και διοικητικές υπηρεσίες της Αρμοστείας Σμύρνης κατά προτίμηση με Κρήτες (Αρχείο Ροδά). Όπως είναι γνωστό, η Σύμβαση Ανταλλαγής του 1923 περιέλαβε και τους υπόλοιπούς μουσουλμάνους Κρήτες οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία. Δεν μας είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός τους αλλά άγνωστος είναι κι ο αριθμός των προσφύγων μικρασιατών πού σύμφωνα με την εν λόγω Σύμβαση εγκαταστάθηκαν κι αποκαταστάθηκαν αντίστοιχα στην Κρήτη. Η Κοινωνία των Εθνών στην επίσημη έκθεσή της τον 1926 βεβαιώνει ότι στην Κρήτη τελικά εγκαταστάθηκαν μόνο 4000 οικογένειες προσφύγων, κυρίως στην περιοχή Χανίων, κοντά στην πόλη. Ο αριθμός αυτός είναι οπωσδήποτε δυσανάλογα μικρός σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των Τουρκοκρητών πού αποχώρησαν από το νησί από το 1897 μέχρι το 1923. Αυτό σημαίνει ότι από τις ιδιοκτησίες που εγκαταλείφθηκαν από αυτούς, ένα μικρό μόνο ποσοστό αποδόθηκε ως ανταλλάξιμη περιουσία στους Μικρασιάτες. „Ορθόν αληθεί αει“.
Η σημερινή κατάσταση
Οι Τουρκοκρήτες είναι σήμερα ενταγμένοι στη σύγχρονη Τουρκική Κοινωνία. Κατοικούν σε μεγάλο αριθμό πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών που εκτείνονται από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Νοτιοδυτική επαρχία Χατάϋ. Σε πολλές από αυτές αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, όπως χαρακτηριστικά στο Μαρμαρά, στο Αϊβαλί, τον Τσεσμέ, το Δικιλί, το Νταβουτλάρ και τα χωριά Αχμέντιγε και Σελίμιγε της περιοχής Αντάλειας. Σε άλλες κωμοπόλεις αποτελούν μειονότητα, όπως στο Κουσάντασι, τα Σώκια, τα Μούγλα, την Αλικαρνασσό (Μποντρούμ), το Τσανάκαλε και τη Μαρμαρίδα, ενώ ο αριθμός τους στις μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αδάνα), αν και απροσδιόριστος φαίνεται αξιοσημείωτος. Συχνά τους εντοπίζουμε στις παρυφές πόλεων, σε χωριστές συνοικίες, με μικρά λευκοβαμμένα σπίτια. Στα σπίτια αυτά ζουν από το 1913, όταν η Οθωμανική Κυβέρνηση τους Θεώρησε επίσημα "πρόσφυγες" και τους παραχώρησε μικρές ιδιοκτησίες για την εγκατάστασή τους. Μια τέτοια συνοικία, γνωστή με το όνομα "τα Κρητικά", συναντάμε στην είσοδο της πόλης των Σωκίων, ακριβώς απέναντι από την παλιά Ελληνική γειτονιά.
Παραδέχονται πως οι πρόγονοί τους ήταν ελληνικής καταγωγής, αφού άλλωστε κι οι περισσότεροι απ' τους νεότερους μιλούν ακόμα τη χαρακτηριστική "κρητική" διάλεκτο ή το λιγότερο "καταλαβαίνούν" Ελληνικά. Σε συζητήσεις αποφεύγουν να θίξουν το ταραγμένο παρελθόν και τις ιδιαίτέρες συνθήκες που οδήγησαν στη νέα τάξη πραγμάτων της ευρύτερης περιοχής. Δεν παραλείπουν πάντως μερικοί από αυτούς να εξάρουν το ρόλο των Τουρκοκρητών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου στην περίθαλψη και διάσωση πολλών Ελλήνων που διέφευγαν μέσω Τουρκίας και την Παλαιστίνη.
Διακρίνονται για την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα, χωρίς να αποτελούν βέβαια εξαίρεση για το λόγο αυτό, δεδομένού ότι και άλλες μειονότητες εμφανίζουν πολιτισμικές ιδιαιτερότητες μέσα στο πληθυσμιακό μωσαïκό της Τουρκίας. Στην περίπτωση όμως των Τουρκοκρητών, πέρα από τα οικογενειακά ήθη και έθιμα, τους τρόπούς διασκέδασης, το χιούμορ, τις συνήθειες στο φαγητό, κλπ, αυτό που τους καθιστά μια ξέχωρη μειονότητα είναι ότι όλοι ανεξαιρέτως διατηρούν τη μνήμη της κρητικής τους καταγωγής και επιθυμούν να επισκεφτούν την Κρήτη και τα χωριά των παππούδων τους. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η ισχυρή εκτίμηση και ο σεβασμός πού τρέφουν απέναντι στους δεσμούς αίματος, η αυτό άλλωστε διατηρούν στενές τις οικογενειακές σχέσεις. Βέβαια οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί παρατηρούνται σε όλες τις μειονότητες της Τουρκίας, γιατί αποτελούν "δύναμη συντήρησης" σε περιβάλλον όπου ασκούνται συνεχείς πιέσεις και είναι όλα επισφαλή και ρευστά. Στην περίπτωση των Τουρκοκρητών οι οικογενειακοί δεσμοί ίσως υπήρξαν το αντιστάθμισμα στην αδυναμία τους να εκφραστούν συλλογικά όπως, για παράδειγμα, μέσα από Συλλόγους και Σωματεία. Κάτω από άλλες συνθήκες, κοινωνικές και πολιτικές, είναι βέβαιο ότι οι Τουρκοκρήτες θα είχαν οργανωθεί σε τέτοιους φορείς μνήμης, όπως οι Μικρασιάτες στην Ελλάδα.
Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2008
Περί εμμονών (όχι Μονών)
Μου είπατε πως έχω εμμονή, όλοι έχουμε και δεν κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να τις αναρτούμε και να τις υπερασπιζόμαστε. Το αυτό επιθυμώ και δι υμάς
Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2008
Ακριβή απουσία 3
Η ερώτηση μέσα στην σχολική τάξη. "τον έχετε ακουστά τον Μ. Χατζιδάκι?" και η απάντηση "Χατζηγιάννης λέγεται κυρία!" Γιατί υποψιάζομαι πως αυτό το μπέρδεμα θα τον διασκέδαζε? Άλλη ερώτηση "γνωρίζετε τη Μελίνα Μερκούρη?" η απάντηση "Ναι αλλά Ειρήνη τη λένε κυρία!" γιατί υποψιάζομαι πως αυτή η απάντηση θα τον έκανε έξαλλο ενάντια σε όλους μας?
Τρίτη 21 Οκτωβρίου 2008
Ακριβή απουσία 2
Όσοι είχαν την τύχη εκείνα τα χρόνια, μέσα στη νιότη των 18-20 χρόνων, να ακούνε αυτόν το λόγο, έχουν καλές αποσκευές, μην τους φοβάστε.
Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2008
Ακριβή απουσία 1
Έχει ξαναμπεί αυτό το κομμάτι αλλά όχι με τον Σ.Σακκά, επί πλέον στις 23 του μήνα θα ήταν τα γεννέθλια του Μ. Χατζιδάκι, οι αναρτήσεις των επόμενων ημερών θα προσπαθήσουν να φέρουν τον λόγο του και τον τρόπο σκέψης του λίγο πιό κοντά μας.
Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2008
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2008
Τετάρτη 15 Οκτωβρίου 2008
jacques Brel- Amsterdam
Το περιθώριο, ο έρωτας, το λιμάνι, μέσα απο τους στίχους του jacques Brel.
Θα έρθουμε και στα δικά μας, υπομονή.
Θα έρθουμε και στα δικά μας, υπομονή.
Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2008
jethro tull "aqualung"
Ας συνεχίσουμε το αφιέρωμα στο περιθώριο
Sitting on a park bench
Eyeing idle girls with bad intent.
Snot running down his nose
Greasy fingers smearing shabby clothes.
Aqualung my friend, don't you start away uneasy
Drying in the cold sun
Watching as the frilly panties run.
Aqualung my friend
Feeling like a dead duck
Spitting out pieces of his broken luck.
Aqualung my friend, don't you start away uneasy.
Sun streaking cold
An old man wandering lonely.
Taking time
The only way he knows.
Leg hurting bad,
As he bends to pick a dog-end
He goes down to the bog
And warms his feet.
Feeling alone
The army's up the road
Salvation a la mode and
A cup of tea.
Aqualung my friend
Don't start away uneasy
You poor old sod, you see, it's only me.
Do you still remember
December's foggy freeze?
When the ice that
Clings on to your beard was
Screaming agony.
And you snatch your rattling last breaths
With deep-sea-diver sounds,
And the flowers bloom like
Madness in the spring.
Sun streaming cold,
An old man wandering lonely
Taking time the only way he knows
Leg hurting bad
As he bends to pick a dog-end
he goes down to the bog and warms his feet
Ohohoho
Feeling alone
The army's up the road
Salvation a la mode and
A cup of tea.
Aqualung my friend
Don't start away uneasy
You poor old sod, you see, it's only me.
Sitting on a park bench
Eyeing idle girls with bad intent.
Snot running down his nose
Greasy fingers smearing shabby clothes.
Aqualung my friend, don't you start away uneasy
Drying in the cold sun
Watching as the frilly panties run.
Aqualung my friend
Feeling like a dead duck
Spitting out pieces of his broken luck.
Aqualung my friend, don't you start away uneasy.
Sun streaking cold
An old man wandering lonely.
Taking time
The only way he knows.
Leg hurting bad,
As he bends to pick a dog-end
He goes down to the bog
And warms his feet.
Feeling alone
The army's up the road
Salvation a la mode and
A cup of tea.
Aqualung my friend
Don't start away uneasy
You poor old sod, you see, it's only me.
Do you still remember
December's foggy freeze?
When the ice that
Clings on to your beard was
Screaming agony.
And you snatch your rattling last breaths
With deep-sea-diver sounds,
And the flowers bloom like
Madness in the spring.
Sun streaming cold,
An old man wandering lonely
Taking time the only way he knows
Leg hurting bad
As he bends to pick a dog-end
he goes down to the bog and warms his feet
Ohohoho
Feeling alone
The army's up the road
Salvation a la mode and
A cup of tea.
Aqualung my friend
Don't start away uneasy
You poor old sod, you see, it's only me.
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2008
GEE, OFFICER KRUPKE
Μουσική από το west side story, η φωνή των νέων της δεκαετίας του 50 στην Αμερική, η φωνή των παιδιών από οικογένειες μεταναστών που ψάχνουν ταυτότητα στη "γη της επαγγελίας",η φωνή που γελοιοποιεί το σύστημα,η φωνή που έχει για φυσικό της χώρο τους δρόμους.Δεν είναι φωνή είναι κραυγή...
GEE, OFFICER KRUPKE
ACTION
Dear kindly Sergeant Krupke,
You gotta understand,
It's just our bringin' up-ke
That gets us out of hand.
Our mothers all are junkies,
Our fathers all are drunks.
Golly Moses, natcherly we're punks!
ACTION AND JETS
Gee, Officer Krupke, we're very upset;
We never had the love that ev'ry child oughta get.
We ain't no delinquents,
We're misunderstood.
Deep down inside us there is good!
ACTION
There is good!
ALL
There is good, there is good,
There is untapped good!
Like inside, the worst of us is good!
SNOWBOY: (Spoken) That's a touchin' good story.
ACTION: (Spoken) Lemme tell it to the world!
SNOWBOY: Just tell it to the judge.
ACTION
Dear kindly Judge, your Honor,
My parents treat me rough.
With all their marijuana,
They won't give me a puff.
They didn't wanna have me,
But somehow I was had.
Leapin' lizards! That's why I'm so bad!
DIESEL: (As Judge) Right!
Officer Krupke, you're really a square;
This boy don't need a judge, he needs an analyst's care!
It's just his neurosis that oughta be curbed.
He's psychologic'ly disturbed!
ACTION
I'm disturbed!
JETS
We're disturbed, we're disturbed,
We're the most disturbed,
Like we're psychologic'ly disturbed.
DIESEL: (Spoken, as Judge) In the opinion on this court, this child is depraved on account he ain't had a normal home.
ACTION: (Spoken) Hey, I'm depraved on account I'm deprived.
DIESEL: So take him to a headshrinker.
ACTION (Sings)
My father is a bastard,
My ma's an S.O.B.
My grandpa's always plastered,
My grandma pushes tea.
My sister wears a mustache,
My brother wears a dress.
Goodness gracious, that's why I'm a mess!
A-RAB: (As Psychiatrist) Yes!
Officer Krupke, you're really a slob.
This boy don't need a doctor, just a good honest job.
Society's played him a terrible trick,
And sociologic'ly he's sick!
ACTION
I am sick!
ALL
We are sick, we are sick,
We are sick, sick, sick,
Like we're sociologically sick!
A-RAB: In my opinion, this child don't need to have his head shrunk at all. Juvenile delinquency is purely a social disease!
ACTION: Hey, I got a social disease!
A-RAB: So take him to a social worker!
ACTION
Dear kindly social worker,
They say go earn a buck.
Like be a soda jerker,
Which means like be a schumck.
It's not I'm anti-social,
I'm only anti-work.
Gloryosky! That's why I'm a jerk!
BABY JOHN: (As Female Social Worker)
Eek!
Officer Krupke, you've done it again.
This boy don't need a job, he needs a year in the pen.
It ain't just a question of misunderstood;
Deep down inside him, he's no good!
ACTION
I'm no good!
ALL
We're no good, we're no good!
We're no earthly good,
Like the best of us is no damn good!
DIESEL (As Judge)
The trouble is he's crazy.
A-RAB (As Psychiatrist)
The trouble is he drinks.
BABY JOHN (As Female Social Worker)
The trouble is he's lazy.
DIESEL
The trouble is he stinks.
A-RAB
The trouble is he's growing.
BABY JOHN
The trouble is he's grown.
ALL
Krupke, we got troubles of our own!
Gee, Officer Krupke,
We're down on our knees,
'Cause no one wants a fellow with a social disease.
Gee, Officer Krupke,
What are we to do?
Gee, Officer Krupke,
Krup you!
Music by Leonard Bernstein, lyrics by Stephen Sondheim.
© 1956, 1957 Amberson Holdings LLC and Stephen Sondheim. Copyright renewed.
Leonard Bernstein Music Publishing Company LLC, Publisher.
|
GEE, OFFICER KRUPKE
ACTION
Dear kindly Sergeant Krupke,
You gotta understand,
It's just our bringin' up-ke
That gets us out of hand.
Our mothers all are junkies,
Our fathers all are drunks.
Golly Moses, natcherly we're punks!
ACTION AND JETS
Gee, Officer Krupke, we're very upset;
We never had the love that ev'ry child oughta get.
We ain't no delinquents,
We're misunderstood.
Deep down inside us there is good!
ACTION
There is good!
ALL
There is good, there is good,
There is untapped good!
Like inside, the worst of us is good!
SNOWBOY: (Spoken) That's a touchin' good story.
ACTION: (Spoken) Lemme tell it to the world!
SNOWBOY: Just tell it to the judge.
ACTION
Dear kindly Judge, your Honor,
My parents treat me rough.
With all their marijuana,
They won't give me a puff.
They didn't wanna have me,
But somehow I was had.
Leapin' lizards! That's why I'm so bad!
DIESEL: (As Judge) Right!
Officer Krupke, you're really a square;
This boy don't need a judge, he needs an analyst's care!
It's just his neurosis that oughta be curbed.
He's psychologic'ly disturbed!
ACTION
I'm disturbed!
JETS
We're disturbed, we're disturbed,
We're the most disturbed,
Like we're psychologic'ly disturbed.
DIESEL: (Spoken, as Judge) In the opinion on this court, this child is depraved on account he ain't had a normal home.
ACTION: (Spoken) Hey, I'm depraved on account I'm deprived.
DIESEL: So take him to a headshrinker.
ACTION (Sings)
My father is a bastard,
My ma's an S.O.B.
My grandpa's always plastered,
My grandma pushes tea.
My sister wears a mustache,
My brother wears a dress.
Goodness gracious, that's why I'm a mess!
A-RAB: (As Psychiatrist) Yes!
Officer Krupke, you're really a slob.
This boy don't need a doctor, just a good honest job.
Society's played him a terrible trick,
And sociologic'ly he's sick!
ACTION
I am sick!
ALL
We are sick, we are sick,
We are sick, sick, sick,
Like we're sociologically sick!
A-RAB: In my opinion, this child don't need to have his head shrunk at all. Juvenile delinquency is purely a social disease!
ACTION: Hey, I got a social disease!
A-RAB: So take him to a social worker!
ACTION
Dear kindly social worker,
They say go earn a buck.
Like be a soda jerker,
Which means like be a schumck.
It's not I'm anti-social,
I'm only anti-work.
Gloryosky! That's why I'm a jerk!
BABY JOHN: (As Female Social Worker)
Eek!
Officer Krupke, you've done it again.
This boy don't need a job, he needs a year in the pen.
It ain't just a question of misunderstood;
Deep down inside him, he's no good!
ACTION
I'm no good!
ALL
We're no good, we're no good!
We're no earthly good,
Like the best of us is no damn good!
DIESEL (As Judge)
The trouble is he's crazy.
A-RAB (As Psychiatrist)
The trouble is he drinks.
BABY JOHN (As Female Social Worker)
The trouble is he's lazy.
DIESEL
The trouble is he stinks.
A-RAB
The trouble is he's growing.
BABY JOHN
The trouble is he's grown.
ALL
Krupke, we got troubles of our own!
Gee, Officer Krupke,
We're down on our knees,
'Cause no one wants a fellow with a social disease.
Gee, Officer Krupke,
What are we to do?
Gee, Officer Krupke,
Krup you!
Music by Leonard Bernstein, lyrics by Stephen Sondheim.
© 1956, 1957 Amberson Holdings LLC and Stephen Sondheim. Copyright renewed.
Leonard Bernstein Music Publishing Company LLC, Publisher.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
